มาตรฐาน RSPO กับการยกระดับเกษตรกรรมปาล์มน้ำมัน การปรับตัวสู่ความยั่งยืนของเกษตรกรปาล์มน้ำมันในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทมาตรฐานการผลิตปาล์มน้ำมันอย่างยั่งยืน (มาตรฐานRSPO  Roundtable on Sustainable Palm Oil) ในการส่งเสริมและพัฒนาเกษตรกรรมปาล์มน้ำมัน
ของประเทศไทยให้เข้าสู่แนวทางความยั่งยืนอย่างเป็นระบบ โดยมาตรฐาน RSPO เป็นกรอบแนวทางสำคัญ
ในการยกระดับเกษตรกรรมปาล์มน้ำมันสู่ความยั่งยืนในระยะยาว ซึ่งครอบคลุม 3 มิติสำคัญ ประกอบด้วย สภาพแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ ในห่วงโซ่อุปทานของการผลิตปาล์มน้ำมัน ตั้งแต่การเพาะปลูก
การจัดการแรงงาน จนถึงการปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้อง โดยแนวทางตาม RSPO มุ่งลดผลกระทบด้านลบจากกิจกรรมทางการเกษตร เช่น การตัดไม้ทำลายป่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจก และการใช้สารเคมีอันตราย รวมถึงการส่งเสริมสวัสดิภาพแรงงาน การมีส่วนร่วมของชุมชน และการพัฒนาท้องถิ่น ซึ่งผลการศึกษาชี้ว่า การรวมกลุ่มของเกษตรกร เช่น สหกรณ์หรือวิสาหกิจชุมชน เป็นกลไกสำคัญที่ช่วยเพิ่มศักยภาพในการปฏิบัติตามมาตรฐาน RSPO โดยช่วยสนับสนุนการลดต้นทุน เพิ่มอำนาจการต่อรองทางเศรษฐกิจ ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนความรู้ และเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงการสนับสนุนทั้งจากภาครัฐและเอกชน แม้เกษตรกรจะเผชิญกับอุปสรรค เช่น ต้นทุนการขอรับรองที่สูง การเข้าถึงตลาดที่จำกัด และความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ RSPO ที่ยังไม่ทั่วถึงในบางพื้นที่ ซึ่งจากข้อมูลการขอรับรองมาตรฐาน RSPO ของเกษตรกรปาล์มน้ำมันในจังหวัดสุราษฎร์ธานี มีแนวโน้มที่สะท้อนให้เห็นถึงการปรับตัวเชิงบวกของเกษตรกรระดับฐานราก ส่งผลต่อการพัฒนาอย่างสมดุลทั้งในระดับชุมชนและอุตสาหกรรม มาตรฐาน RSPO ได้กลายเป็นเครื่องมือเชิงนโยบายที่มีศักยภาพในการขับเคลื่อนภาคเกษตรกรรมปาล์มน้ำมันของไทยไปสู่ความยั่งยืนในระยะยาว