ชุดกิจกรรมการเรียนรู้การจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนสำหรับชุมชน: การพัฒนาและบทสะท้อนจากการปฏิบัติ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้นำเสนอแนวทางการพัฒนาชุดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนในชุมชน โดยเน้นการออกแบบกิจกรรมที่สอดคล้องกับปัญหาและบริบทเฉพาะของแต่ละพื้นที่ ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมระหว่างผู้เรียนและชุมชน กิจกรรมเชื่อมโยงปัญหาสิ่งแวดล้อม เข้ากับการพัฒนาชุมชนอย่างเป็นระบบ เพื่อเสริมสร้างประสบการณ์ตรงและแรงจูงใจในการมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหา กระบวนการพัฒนาชุดกิจกรรมประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การวิเคราะห์กลุ่มเป้าหมายและความต้องการ ด้วยการสำรวจข้อมูลและสนทนากลุ่มกับผู้นำชุมชน 2) การออกแบบชุดกิจกรรม ครอบคลุมเนื้อหาด้านสิ่งแวดล้อม การจัดการทรัพยากร และการส่งเสริมการมีส่วนร่วม พร้อมแบบทดสอบก่อน–หลังเรียน 3) การพัฒนาและผลิตสื่อ เช่น อินโฟกราฟิก กิจกรรมเชิงปฏิบัติการ 4) การนำไปทดลองใช้จริงในชุมชน โดยเน้นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน 5) การประเมินผลและปรับปรุงจากผลการเรียนรู้ ผลการดำเนินงานพบว่า ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้กับสถานการณ์จริง พัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ การทำงานร่วมกัน และความรับผิดชอบต่อสังคม ขณะที่ชุมชนมีความพึงพอใจ เห็นความสำคัญของการมีส่วนร่วม และขยายผลแนวคิดไปสู่การดำเนินงานอื่น ๆ เช่น การตั้งคณะทำงานสิ่งแวดล้อมและการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า ส่งผลให้เกิดการจัดการทรัพยากรในชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้พลังงานอย่างรู้คุณค่า นอกจากนี้ ชุดกิจกรรมส่งเสริมให้ชุมชนกลายเป็น “องค์กรและชุมชนแห่งการเรียนรู้” โดยชุมชนมีบทบาทร่วมวางแผน ออกแบบ และประเมินผลกิจกรรม สร้างความรู้สึกร่วมเป็นเจ้าของและความร่วมมือในระยะยาว ผลลัพธ์สะท้อนการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านพฤติกรรม ความรู้ ทักษะ และการรวมกลุ่มของชุมชน สถานศึกษากลายเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ร่วมกับชุมชน แสดงถึงความสำคัญของการจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนในระดับชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ชัยยงค์ พรหมวงศ์. (2556ก). การพัฒนาหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
__________. (2556ข). การทดสอบประสิทธิภาพสื่อหรือชุดการสอน. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยกรุงเทพธนบุรี.
วัชรพล วิบูลยศริน. (2557). การพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้โมเดลการออกแบบการเรียนการสอนแบบ ADDIE. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 37(2), 60-71.
วัฒนา ไชยสวัสดิ์ และชัชวาลย์ แสนช่าง. (2564). การจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมความตระหนักรู้ด้านสิ่งแวดล้อมในระดับชุมชน. วารสารวิจัยเพื่อพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน, 9(1), 23-38.
สุคนธ์ สินธพานนท์. (2560). พัฒนาทักษะการคิดตามแนวปฏิรูปการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์เลี่ยงเชียง.
สุชาดา ม่วงศรี และพิชญ์สินี รัตนชัย. (2563). การพัฒนาการเรียนรู้เชิงประสบการณ์เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมของนักศึกษา. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 19(1), 115-126.
สุพิชชานันท์ โชติวรรธอนันต์. (2561). การพัฒนาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดชุมชนเป็นฐานเพื่อสร้างเสริมพฤติกรรมสุขภาพด้วยภูมิปัญญาไทย. ใน ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน. มหาวิทยาลัยบูรพา.
อนุธิดา น้อยพรม. (2661). การมีส่วนร่วมของประชาชนกับการจัดการทุนทางสังคมด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม: กรณีศึกษา ชุมชนตำบลนาโส่ อำเภอกดชุม จังหวัดยโสธร. ใน วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชารัฐศาสตร์. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
อุดมวดี วรรณกูล. (2564). การพัฒนาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิดเกมมิฟิเคชันเพื่อส่งเสริมทักษะการทำงานเป็นทีมในรายวิชาการศึกษาค้นคว้าและสร้างองค์ความรู้. ใน วิทยานิพนธ์เทคโนโลยีมหาบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
Allen, M. W. (2012). Leaving ADDIE for SAM: An agile model for developing the best learning experiences. Bangkok: ASTD Press.
Bransford, J. D. et al. (2000). How people learn: Brain, mind, experience, and school. Washington, DC: National Academy Press.
Brown, T. (2009). Change by Design: How Design Thinking Creates New Alternatives for Business and Society. United States of America: Harvard Business Press .
Chawla, L. & Cushing, D. F. (2007). Education for Strategic Environmental Behavior. Environmental Education Research, 13(4), 437-452.
Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.
Good, C. V. (1973). Dictionary of education. (3rd ed.). New York: McGraw-Hill.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2021). Sixth Assessment Report: The Physical Science Basis. England: Cambridge University Press.
Kelvin, K. (2008). Introduction to instructional design and the ADDIE model. Retrieved January 10, 2025, from https://pdfs.semanticscholar.org/9dde/73651c087216677a930f1f5c2df02de6a5f9
Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational Technology Research and Development, 50(3), 43-59.
Piaget, J. (1973). To Understand Is to Invent: The Future of Education. Maitland: Grossman.
Pretty, J. (1995). Participatory learning for sustainable agriculture. World Development, 23(5), 1009-1021.
Smith, G. A. (2002). Place-based education: Learning to be where we are. Phi Delta Kappan, 83(8), 584-594.
Sterling, S. (2001). Sustainable Education: Re-visioning Learning and Change. New Orleans: Green Books.
__________. (2010). Transformative Learning and Sustainability: Sketching the Conceptual Ground. Learning and Teaching in Higher Education, 1(5), 17-33.
UNESCO. (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives. Paris: UNESCO.
United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development United Nations. Retrieved January 10, 2025, from https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-consumption-production/
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Woolcock, M. & Narayan, D. (2000). Social capital: Implications for development theory, research, and policy. The World Bank Research Observer, 15(2), 225–249.
World Bank. (2020). The World Bank Group’s Support for the Environment: Progress and Prospects. United States of America: The World Bank.
