นิติศาสตร์ในพระวินัยปิฎก

บทคัดย่อ

      พระพุทธศาสนามีพระธรรมวินัยเป็นหลักในการประพฤติตนในสังคมสงฆ์ และหลักนิติธรรมเป็นหลักในการประพฤติตนในสังคมโลก แต่ก็เป็นธรรมดาของชุมชนใหญ่ที่มีคนอยู่รวมกันมากมายย่อมมีคนดีคนไม่ดีเสมอ เมื่อกฎหมาย เกิดขึ้นมาบังคับใช้ในสังคม กฎหมายจึงพัฒนาควบคู่กันไปกับมนุษย์ พร้อมทั้งสะท้อนอารยธรรมและสภาพสังคมในยุคนั้นๆ และเช่นเดียวกับสิ่งต่างๆ ในโลกนี้ มนุษย์เริ่มศึกษากฎหมายอย่างเป็นระบบเริ่มแรกอาจจะผลิตนักเทคนิคไปบังคับใช้กฎหมาย หลักนิติศาสตร์และการปกครองโดยทศพิธราชธรรมจึงเกิดขึ้น เพื่อวางระเบียบบริหารราชการแผ่นดินทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาคโดยใช้หลักนิติธรรมเป็นคุณธรรมของกฎหมาย มีขอบเขต และคุณธรรมในการออกกฎหมาย การบังคับใช้กฎหมาย การตีความกฎหมาย การบริหารงานในกระบวนการยุติธรรมทุกระดับ กฎหมายทุกฉบับที่ยึดถือความยุติธรรมและความเป็นธรรมเป็นหลักการพื้นฐานของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยและการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ต้องอาศัยหลักทศพิธราชธรรมจึงจะเกิดความดีงามตามหลักศาสตร์พระราชาที่เปี่ยมด้วยพระเมตตาสร้างความสุขแก่อาณาประชาราษฎร์