การศึกษาการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนระดับการศึกษาปฐมวัย ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดเลย
คำสำคัญ:
การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน, การพัฒนาเด็กปฐมวัย, คณะกรรมการบริหารศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษารูปแบบและบทบาทของการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนในกระบวนการพัฒนาเด็กปฐมวัยในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 2. เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบของการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนต่อพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย 3. เพื่อเสนอแนวทางในการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนในกระบวนการพัฒนาเด็กปฐมวัยผ่านกลไกและนโยบายที่ยั่งยืน การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประชากรเป็นผู้ปกครอง ครู บุคลากรในชุมชน กลุ่มตัวอย่างจำนวน 10 คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์ และการสัมภาษณ์กลุ่มย่อย การเก็บรวบรวมข้อมูลดำเนินการในพื้นที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กจังหวัดเลย และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา (Content Analysis) โดยมุ่งเน้นการค้นหาแนวโน้มที่เชื่อมโยงกับพัฒนาการของเด็กปฐมวัยและรูปแบบการมีส่วนร่วมในบริบทชุมชน
ผลการวิจัยพบว่า 1. รูปแบบและบทบาทของการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน มีความหลากหลาย เช่น การเข้าร่วมกิจกรรมในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก และชุมชนมีการสนับสนุนการเรียนรู้ทั้งที่บ้าน รวมถึงการจัดหาทรัพยากรต่าง ๆ ให้แก่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กโดยการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ซึ่งช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ครอบครัว และชุมชนได้เป็นอย่างดี 2. ผลกระทบต่อพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย พบว่าการมีส่วนร่วมดังกล่าวส่งผลให้เด็กมีพัฒนาการทางด้าน ร่างกาย อารมณ์สังคมและสติปัญญาดีขึ้น เช่น การสร้างทักษะการสื่อสาร การสร้างความมั่นคงทางจิตใจ และความสัมพันธ์เชิงบวกกับเพื่อน ครูและบุคคลในชุมชน 3. แนวทางในการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน ควรมุ่งเน้นไปที่การสร้างเครือข่ายการทำงานร่วมกันระหว่างศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ครอบครัว และชุมชน โดยการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมความเข้าใจถึงบทบาทของผู้ปกครอง การฝึกอบรมเกี่ยวกับการพัฒนาเด็กปฐมวัย และการสนับสนุนนโยบายที่กระตุ้นการมีส่วนร่วมให้กับทุกคนที่มีส่วนเกี่ยวข้องมีส่วนร่วมในชุมชนและในระดับท้องถิ่น ข้อค้นพบจากการศึกษานี้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการมีส่วนร่วมในฐานะปัจจัยสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเด็กปฐมวัย การสร้างกลไกและนโยบายที่ยั่งยืนในระดับชุมชนสิ่งนี้จึงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นสิ่งสำคัญในการส่งเสริมความร่วมมือในระยะยาว ทั้งนี้ การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนไม่เพียงส่งผลดีต่อเด็ก แต่ยังช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดีและยั่งยืนระหว่างครอบครัว ผู้ปกครอง ครู และชุมชน ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการสร้างพื้นฐานของกระบวนการพัฒนาเด็กปฐมวัยต่อไปในอนาคต
References
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2557). คู่มือการพัฒนาเด็กปฐมวัย : แนวทางการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนในการพัฒนาเด็กปฐมวัย. กรุงเทพมหานคร: กรมอนามัย.
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2561). การพัฒนาเด็กปฐมวัยตามมาตรฐานการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
ธนาพูน วงค์ษา ธิติกฤศ มาเพ็ชร. (2565).การพัฒนาหลักสูตรการเรียนรู้ความเป็นพ่อแม่มืออาชีพ ต.ยางขี้นก อ.เขืองใน จ.อุบลราชธานี รายงาน สืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ (Proceedings) การประชุมวิชาการระดับชาติ ราชภัฏเลยวิชาการ ครั้งที่7ประจำปี 2564. มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย.
วิชัย วงษ์สุวรรณ. (2560). แนวทางการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาเด็กปฐมวัยในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานส่งเสริมการศึกษาเอกชน. (2562). บทบาทของครอบครัวและชุมชนในการพัฒนาเด็กปฐมวัย. กรุงเทพมหานคร: กรมการศึกษานอกโรงเรียน.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2564). นโยบายการศึกษาขั้นพื้นฐาน.สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.
หทัยทิพย์ ธนานุวัตร. (2561). การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชนในการพัฒนาเด็กปฐมวัย: การวิจัยเชิงคุณภาพในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก. วารสารการศึกษา, 12(2), 45-59.
Bronfenbrenner, U., & Morris, P. A. (2006). The bioecological model of human development. ใน Handbook of child psychology (เล่มที่ 1, หน้า 793-828).
Epstein, J. L. (2011). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools. Westview Press.
Foster, M. A. (2013). Family involvement and its effect on early childhood literacy. Early Childhood Education Journal, 41(3), 177-185.
Pianta, R. C., Barnett, W. S., Burchinal, M., & Thornburg, K. R. (2009). The effects of preschool education: What we know, how public policy is or is not aligned with the evidence base, and what we need to know. Psychological Science in the Public Interest, 10(2), 49-88.
Sheridan, S. M., Knoche, L. L., Kupzyk, K. A., Edwards, C. P., & Marvin, C. A. (2011). A randomized trial examining the effects of parent engagement on early language and literacy: The Getting Ready intervention. Journal of School Psychology, 49(3), 361-383.
