ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาหนองคาย เขต 1
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณ, ภาวะผู้นำ, ผู้บริหารสถานศึกษาบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาหนองคาย เขต 1 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้บริหารและครูผู้สอน จำนวน 305 คน ได้รับการตอบกลับ 278 คน คิดเป็นร้อยละ 91.15 เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสอบถามและมีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.993 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ประกอบด้วย สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติเชิงอ้างอิง ได้แก่ t-test และ One-Way ANOVA รวมถึงการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยเป็นรายคู่โดยวิธีการของ Scheffé และเก็บข้อมูลการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ 5 คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณของผู้บริหารสถานศึกษาโดยรวมอยู่ในระดับมาก โดยด้านความศรัทธาและความรักที่เห็นแก่ผู้อื่นมีค่าเฉลี่ยสูงสุด ขณะที่ด้านการมีวิสัยทัศน์มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด การเปรียบเทียบตามตำแหน่งพบว่า ผู้บริหารและครูผู้สอนมีความคิดเห็นแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยผู้บริหารประเมินตนเองสูงกว่าที่ครูประเมิน การเปรียบเทียบตามขนาดสถานศึกษาและประสบการณ์การทำงานพบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ โดยสถานศึกษาขนาดกลางและผู้ที่มีประสบการณ์ 5-10 ปี มีค่าเฉลี่ยต่ำกว่า แนวทางการพัฒนาประกอบด้วย การพัฒนาด้านการมีวิสัยทัศน์ผ่านการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การพัฒนาด้านความหวังผ่านโปรแกรมเสริมสร้างพลังบวก การพัฒนาด้านความศรัทธาผ่านกิจกรรมเสริมสร้างจิตวิญญาณความเป็นครู การพัฒนาด้านความรักที่เห็นแก่ผู้อื่นผ่านการอบรมทักษะทางอารมณ์และสังคม และการพัฒนาด้านความไว้วางใจผ่านการสร้างวัฒนธรรมแห่งความไว้วางใจและการบริหารแบบมีส่วนร่วม
เอกสารอ้างอิง
กฤติน จันทร์ชลอ. (2560). การพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ขันธ์ชัย โชติตันติทรสกุล, ธีระ กุลสวัสดิ์, และ ประชาศิลป์ โพธิ์นคร. (2566). การวิเคราะห์ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณในองค์กรการศึกษา. วารสารการบริหารการศึกษา, 17(2), 45-60.
ณัฐณิชา หงส์ชัย. (2560). ภาวะผู้นำที่แท้จริง: มิติแห่งจิตวิญญาณ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
พระศักดา ชนาสโภ, เสน่ห์ มีขอมด้วง, และ สุวิมล โพธิ์กลิ่น. (2567). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณ. วารสารบัณฑิตศึกษา, 15(3), 78-92.
พลวัต แสงสีงาม. (2564). การตัดสินใจและภาวะผู้นำ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รัชดาพร แหวนหล่อ และ ธีระพงศ์ บุศรากูล. (2564). การประเมินภาวะผู้นำในองค์กรการศึกษา. วารสารการบริหารการศึกษา, 16(1), 12-25.
วิโรจน์ สารรัตนะ. (2557). ภาวะผู้นำ: แนวคิด และทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ทิพยวิสุทธิ์.
ศรีวรินทร์ เลิศวิลัย และ อรอุมา เจริญสุข. (2561). จิตวิญญาณแห่งความเป็นผู้นำ. วารสารการศึกษาและการพัฒนาสังคม, 14(2), 15-30.
สุเทพ ปาลสาร. (2555). ภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณในบริบทการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อนันต์ ฉิมยงค์, สมชาย เทพแสง, และ วรรณี แกมเกตุ. (2564). การศึกษาภาวะผู้นำเชิงจิตวิญญาณในสถานศึกษา. วารสารการบริหารการศึกษา, 15(2), 33-47.
Chen, A. C., & Yang, B. (2012). Spiritual leadership, organizational commitment, and organizational citizenship behavior. Journal of Management Inquiry, 21(3), 286-300.
Fry, L. W. (2003). Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, 14(6), 693-727.
Hedger, J. A. (2021). Contextual dimensions of spiritual leadership in education. Educational Management Administration & Leadership, 49(4), 567-584.
Li, X. (2023). Hope, faith, and intrinsic motivation in organizational settings. Journal of Organizational Behavior, 44(2), 112-128.
Reave, L. (2005). Spiritual values and practices related to leadership effectiveness. The Leadership Quarterly, 16(5), 655-687.
Terzi, A. (2020). Exploring spiritual leadership in educational contexts. International Journal of Leadership in Education, 23(3), 321-340.
Woods, P. A. (2007). Spiritual leadership in education. Educational Management Administration & Leadership, 35(3), 391-409.
