ปัจจัยที่มีผลต่อการปรับตัวของเกษตรกรที่ได้รับผลกระทบเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ในอำเภอเมือง จังหวัดลำปาง Factors Affecting Farmers' Adaptation to Climate Change in Muang District, Lampang Province
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการปรับตัวของเกษตรกร และปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับการปรับตัวของเกษตรกร โดยทำการสำรวจข้อมูลจากเกษตรกรในพื้นที่ตำบลบ่อแฮ้ว ตำบลพระบาท และตำบลนิคมพัฒนา อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง จำนวน 400 ราย ด้วยแบบสอบถามและวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้แบบจำลองหลายทางเลือก (Multinomial Logistic Model) ผลการศึกษาพบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีอายุอยู่ในช่วงวัย 45 ปีขึ้นไป และมีประสบการณ์เฉลี่ย 26 ปี การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศก่อให้เกิดปัญหาต่อการปลูกข้าว เช่น ฝนไม่ตกตามฤดูกาล ภัยพิบัติทางธรรมชาติ และฤดูแล้งที่มีน้ำไม่เพียงพอ ซึ่งส่งผลกระทบต่อรายได้และผลผลิตของเกษตรกร เกษตรกรมีการปรับตัวหลายวิธี โดยวิธีที่เลือกใช้เป็นสำคัญ คือ การปรับเปลี่ยนวิธีการเพาะปลูก การปรับเปลี่ยนปฏิทินการทำเกษตร การเลือกพันธุ์ข้าวที่ทนทานต่อสภาพอากาศ การพัฒนาระบบชลประทาน และการเพิ่มความหลากหลายทางอาชีพ ตามลำดับ สำหรับปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับการปรับตัวของเกษตรกร ได้แก่ เงินทุน ขนาดที่ดิน ประสบการณ์ การเข้าถึงแหล่งน้ำ อายุ ระดับการศึกษา และจำนวนแรงงาน ตามลำดับ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กนกพร ภาคีฉาย, นิโรจน์ สินณรงค์ กฤตวิทย์ อัจฉริยะพานิชกุล และ พัชรินทร์ สุภาพันธ์. (2563). ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อผลผลิตข้าวในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย. วารสารเศรษฐศาสตร์และกลยุทธ์การจัดการ, 7(2), 1-22.
กุลวดี แก่นสันติสุขมงคล, อรวรรณ บุญทัน, ดาริน พูนบำเพ็ญ, จิรายุทธ รัตนเดชากร, ชไมพร ไชยมงคล, ณัชชา ศรหิรัญและประติพล เครือแก้ว. (2555). โครงการกลไกการขับเคลื่อนการปรับตัวของชุมชนต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ: กรณีศึกษาเปรียบเทียบเครือข่ายลุ่มน้ำปะเหลียน จังหวัดตรัง และเครือข่ายลุ่มน้ำประแส จังหวัดระยอง. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
นิโรจน์ สินณรงค์. (2560). เศรษฐศาสตร์กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ: จากแนวคิด เครื่องมือการวิเคราะห์สู่นโยบายสาธารณะด้านการเกษตร. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 37(3), 143-161.
ปุณยาพร ปรางบาง, ทิพวรรณ ขันคูณ, ธัญชนก ยะมงคล, นาฏสุดา ภูมิจำนงค์, สุกัญญา เสรีนนท์ชัย, อุทัยเจริญวงค์, Thomas Neal Stewart และ พพล อรุณรัตน์.(2562). การรับรู้และการปรับตัวของเกษตรกรต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในประเทศไทย. วารสารเกษตรพระวรุณ, 16(1), 105-119.
พัชราภรณ์ รักชุม, ชนะ ศรีสมภาร, สมหมาย เลิศนา และ บุญรัตน์ จงดี. (2558). การปรับตัวของเกษตรกรในการผลิตข้าวนาน้ำฝน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนภายใต้สภาวะการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ. เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ ข้าวธัญพืชเมืองหนาว, (10),130-143.
พิมพ์นารา อินต๊ะประเสริฐ. (2564). SDG Updates | ทำความเข้าใจ Loss & Damage และผลกระทบที่คนไทยต้องเผชิญ เมื่อ Climate change รุนแรงขึ้น ประเด็นน่าสนใจงานเสวนาวิชาการศูนย์วิจัยนโยบายและเศรษฐกิจสีเขียว (Pro-green). สืบค้นเมื่อ 20 กันยายน 2567 จาก https://www.sdgmove. com/2021/02/20/loss-damage-climate-change/.
สมชาย บุญประดับ. (2558). การวิจัยภาวะของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศกับระบบการผลิตภาคการเกษตร. กรุงเทพฯ: กรมวิชาการเกษตร.
สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดลำปาง.(2561). ข้อมูลพื้นฐานทั่วไปจังหวัดลำปาง. สืบค้นเมื่อ19 กันยายน 2564 จาก http://www.korsorlampang.net.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร.(2564). ข้าว. สืบค้นเมื่อ19 กันยายน 2564 จาก http://mis-app.oae.go.th/ product/%E0%B8%B8%B2%E0%B8%A7.
สำนักงานสภาเกษตรกรจังหวัดลำปาง. (2563). ข้อมูลพื้นฐานของจังหวัดลำปาง. สืบค้นเมื่อ19 กันยายน 2564 จาก http://nfc-lampang.com/download-data.php?id=10.
อารีย์ เชื้อเมืองพาน, สมวงค์ ทิพย์ประจักษ์, มนตรี สิงหะวาระ และ ชนิตา พันธุ์มณี.(2558). การพัฒนาความสามารถในการแข่งขันของข้าวในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย และพะเยาผ่านกระบวนการผลิตและวิถีชาวนา การกำหนดเขตเหมาะสมของการใช้พื้นที่และระบบโลจิสติกส์. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยแม่โจ้.
Gornall, J., Betts, R., Burke, E., Clark, R,., Camp, J., Willett, K., & Wiltshire, A. (2010). Implications of climate change for agricultural productivity in the early twenty-first century. Philosophical Transactions B. 365(1554): 2973-2989.
Guan-Zhou Lin and Li-Chi Chiang. (2025). Crop conversion as a strategy for enhancing water efficiency and nutrient management under climate change. Journal of Hydrology. 660, Part A, 133415.
Huang, S., Hattermann, F.F., Krysanova, V., Bronstert, A., (2013). Projections of climate change impacts on river flood conditions in Germany by combining three different RCMs with a regional eco-hydrological model. Clim. Change. 116, 631–663.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2014). Climate change 2014: Synthesis report. Geneva, Switzerland.
Oerke, E. C. (2005). Crop Losses to pests. The Journal of Agricultural Science. 144 (1). 31-43.
Porter, J.R., Xie, L., Challinor, A.J., Cochrane, K., Howden, M., Iqbal, M.M., Lobell, D.B., Travasso, M.I., (2014). Chapter 7. Food Security and Food Production Systems. Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Working Group II Contribution to the IPCC 5th Assessment Report, Geneva, Switzerland.
Sharma, H. C. and Prabhakar, C. S. (2014). Chapter 2 – Impact of Climate Change on Pest Management and Food Security. In D. P. Abrol (Ed.) Integrated Pest Management (pp. 23-36). San Diego: Academic Press.
Shiri Avnery, Denise L. Mauzerall, Junfeng Liu, and Larry W. Horowitz. (2011). Global crop yield reductions due to surface ozone exposure: 2. Year 2030 potential crop production losses and economic damage under two scenarios of O3 pollution. Atmospheric Environment. 45 (13), pp. 2297-2309.
Yamane, T. 1967. Statistics: An Introductory Analysis. New York: Harper and Row.
