บทบาทศึกษานิเทศก์ในยุคปัญญาประดิษฐ์: การปรับตัว และการเสริมสร้างศักยภาพครู
คำสำคัญ:
ศึกษานิเทศก์, ปัญญาประดิษฐ์, การศึกษา, การพัฒนาครูบทคัดย่อ
ในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนแปลงสังคม การศึกษาเป็นอีกหนึ่งภาคส่วนที่ได้รับผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะบทบาทของศึกษานิเทศก์ ซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา จำเป็นต้องปรับตัวให้สอดรับกับความก้าวหน้าของ AI เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการนิเทศและสนับสนุนครูอย่างมีประสิทธิผล บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์บทบาทใหม่ของศึกษานิเทศก์ในยุคปัญญาประดิษฐ์ (AI) ที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษาในหลายมิติ โดยเน้นความสำคัญของการปรับตัวเพื่อเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง (Change Leader) ที่สามารถนำ AI มาใช้ในการสนับสนุนการพัฒนาคุณภาพครูและระบบการศึกษา พร้อมทั้งวิเคราะห์ความท้าทาย โอกาส และแนวทางการเสริมสร้างศักยภาพครูให้สอดคล้องกับบริบทของศตวรรษที่ 21
การศึกษานี้ดำเนินการโดยการทบทวนวรรณกรรมและกรณีศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการนำ AI มาใช้ในระบบการศึกษา ผลการศึกษาพบว่า AI สามารถช่วยศึกษานิเทศก์ในการประมวลผลข้อมูลขนาดใหญ่ เช่น การประเมินศักยภาพครูเฉพาะบุคคล การสร้างสถานการณ์จำลองเพื่อฝึกฝนครู และการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับความต้องการของนักเรียนแต่ละคน ทั้งนี้ AI ยังช่วยลดภาระงานที่ซ้ำซ้อนและเพิ่มความแม่นยำในการนิเทศ อย่างไรก็ตาม ความท้าทายสำคัญที่พบคือการขาดแคลนทรัพยากรและทักษะด้านดิจิทัลของครูในบางพื้นที่ รวมถึงความเสี่ยงจากการพึ่งพาเทคโนโลยีมากเกินไป ซึ่งอาจลดบทบาทของปฏิสัมพันธ์เชิงมนุษย์ จึงเสนอแนะให้ศึกษานิเทศก์พัฒนาความรู้ด้าน AI ผ่านการอบรมและการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ ร่วมกับการส่งเสริมการใช้ AI อย่างสมดุล เพื่อให้สามารถสนับสนุนครูและยกระดับคุณภาพการศึกษาได้อย่างยั่งยืน
References
ข้อบังคับคุรุสภา ว่าด้วยมาตรฐานวิชาชีพ (ฉบับที่ 6) พ.ศ. 2567. (2568). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 142 ตอนพิเศษ 7 ง. หน้า 27-29.
ถาวร อารีศิลป. (2566). บทสัมภาษณ์โดย Starfish Academy. แชร์แนวคิดศึกษานิเทศก์ยุคใหม่ คิดอย่างไรถึงก้าวทันโลก. เรียกใช้เมื่อ 30 ธันวาคม 2567 จาก
ธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน). (2567). การใช้ AI ในระบบการศึกษา: โอกาสและความท้าทายที่มหาวิทยาลัยกำลังเผชิญ. เรียกใช้เมื่อ 3 มกราคม 2568 จาก https://www.bangkokbankinnohub.com/.
พระเฉลย อิ้มทับ และคณะ. (2567). ปัญญาประดิษฐ์: การเรียนการสอนแบบ Active Learning ด้วยคุณธรรมของผู้สอนในสถาบันการศึกษาของไทย. วารสาร มจร.หริภุญชัยปริทรรศน์, 8(1), 311.
พิสิฐ เทพไกรวัล. (2564). บทบาทของครูกับการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21. วารสารวิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย, 11(4), 16.
พัสฏาพรห์ คำจันทร์. (2565). อนาคตภาพการนิเทศการศึกษา สำหรับศึกษานิเทศก์สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในทศวรรษหน้า: กรณีสาระเทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ). ใน วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
มณีรัตน์ เย็นสวัสดิ์. (2564). การพัฒนารูปแบบการนิเทศด้วยชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) เพื่อส่งเสริมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ของครูระดับประถมศึกษา โรงเรียนในสังกัดเทศบาลนครขอนแก่น. วารสารชุมชนแห่งการเรียนรู้วิชาชีพครู, 1(2), 169-193.
โรงเรียนเทศบาลวัดเสมาเมือง. (2567). กิจกรรม นิเทศ กำกับ ติดตามการจัดการเรียนการสอนโดยใช้ AI โรงเรียนสังกัดเทศบาลนครนครศรีธรรมราช. เรียกใช้เมื่อ 3 มกราคม 2568 จาก https://tsm.ac.th/.
วราพินทร์ ชาววิวัฒน์. (2565). แนวทางการส่งเสริมทักษะดิจิทัลของครูสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา พิษณุโลก เขต 2. การค้นคว้าอิสระเสนอบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยนเรศวร หลักสูตรการศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา.
สมยศ คำนึงผล, จิรศักดิ์ สุรังคพิพรรธน์ และ ทนง ทองภูเบศร์. (2567). การส่งเสริมอัตลักษณ์ผู้เรียนด้วยการนิเทศการศึกษา. วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย, 6(1), 260.
สุพัตรา ปากดี, และ ธีระภาพ เพชรมาลัยกุล. (2024). แนวทางการประยุกต์ใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในการจัดการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 2. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 4(6), 565.
อนุสรณ์ หงษ์ขุนทด. (2567). การพัฒนาการเรียนรู้ในยุค AI: มุมมองใหม่ผ่าน Bloom's Taxonomy. เข้าถึงได้จาก: https://krukob.com/web/ai-
/?utm_source=chatgpt.com
อารมณ์ ฉนวนจิตร. (2551). การนิเทศการสอน. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
เอกชัย อ้ายม่าน, กรรณิการ์ นารี, และ สุวดี อุปปินใจ. (2565). ศึกษานิเทศก์ยุคใหม่ : การปรับตัวต่อความท้าทายในโลกที่เปลี่ยนแปลง. วารสารการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นำ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, 10(39), 5.
Bailenson, J. N. (2022). VR for education: Promises and challenges. Educational Psychologist. 57(3), 198-212.
Ethan Castro, Saurabh Sinha, and Catherine Moran. (2023). How Artificial Intelligence Can Personalize Education Instructors can leverage AI to help students learn better. Accessed December 18, 2023. https://spectrum.ieee.org/how-ai-can-personalize-education.
Roshanaei, M., Olivares, H., & Lopez. (2023). Harnessing AI to Foster Equity in Education: Opportunities, Challenges, and Emerging Strategies. Journal of Intelligent Learning Systems and Applications, 15(4), 123-143.
Touretzky, D., Gardner-McCune, C., Martin, F., & Seehorn, D. (2019). Envisioning AI for K-12: What should every child know about AI? Proceedings of the AAAI Conference on Artificial Intelligence, 33(1), 9795-9799.
VanLehn, K. (2011). The relative effectiveness of human tutoring, intelligent tutoring systems, and other tutoring systems. Educational Psychologist, 46(4), 197-221.
