ปัญหาทางกฎหมายที่เกี่ยวกับการดำเนินคดีอาญาของพระภิกษุ ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช 2505
คำสำคัญ:
พระราชบัญญัติคณะสงฆ์, อาญา, พระภิกษุบทคัดย่อ
งานวิจัยเรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาหลักการแนวคิด ทฤษฎีกฎหมาย หลักสิทธิเสรีภาพการคุ้มครอง และมาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวกับการดำเนินคดีอาญาของพระภิกษุ 2) เพื่อศึกษาปัญหาการดำเนินคดีอาญาของพระภิกษุตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 และ 3) เพื่อเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาการดำเนินคดีอาญาของพระภิกษุตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 ที่เหมาะสมและสอดคล้องกับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 เป็นการวิจัยเอกสาร (Documentary Research) การใช้เอกสารชั้นต้นได้แก่ เอกสารตำราหนังสือที่เกี่ยวข้องทางกฎหมาย และเอกสารชั้นรองได้แก่ รายงานวิจัย ฐานข้อมูลทางอินเตอร์เน็ต โดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
การวิจัยพบว่า 1) พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พุทธศักราช พ.ศ. 2505 มาตรา 29 และ30 ถ้อยคำในตัวบท ไม่สอดคล้องตามหลักนิติรัฐ/นิติธรรม 2) ปัญหากับการดำเนินคดีอาญาของพระภิกษุ ซึ่งบทบัญญัติของมาตราดังกล่าว มีความขัดแย้งขัดหลักสิทธิเสรีภาพของบุคคลในทางอาญาตามกฎหมายรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน และ 3) ข้อเสนอแนะแนวทางปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติม มาตรา 29 เห็นควรมีการเพิ่มถ้อยคำเพิ่มในตัวบทบัญญัติ “ให้พระสังฆาธิการที่เป็นผู้บังคับบัญชาที่เหนือว่าของพระภิกษุ ที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดอาญาได้มีส่วนร่วมให้ความเห็นกับเจ้าพนักงานกรณีที่จะพิจารณาการรับหรือควบคุมตัว ควรนำกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 89/1 มาพิจารณา” และมาตรา 30 เห็นควรมีการเพิ่มเติมถ้อยคำในตัวบทบัญญัติ “ให้พระสังฆาธิการที่เป็นผู้บังคับบัญชาที่เหนือว่าของพระภิกษุที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดอาญา ได้มีส่วนร่วมให้ความเห็นกับเจ้าพนักงานกรณีที่จะพิจารณากรณีที่จะมีกักขัง ควรนำประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 89/1 มาใช้บังคับในการกักขังในสถานที่อื่นนอกจากเรือนจำ และควรมีการจัดตั้งองค์กรตุลาการสงฆ์เบื้องต้นพิจารณากรณีพระภิกษุกระทำผิดกฎหมายยอาญา เพื่อพิจารณากลั่นกรองก่อนว่ามีมูลความผิดหรือไม่ ก่อนเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม เพื่อให้เกิดความยุติธรรมและเสมอภาคตามรัฐธรรมนูญ
เอกสารอ้างอิง
คู่มือพระสังฆาธิการ .(2558). สถาบันพระสังฆาธิการ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
เจษฎา บัวบาล และ วรันทร สิงห์งาม .(2562) กฎหมายไทยในการจับสึกพระ วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ,8 (10),11.
ธมาตย์ คุณภัทรวรกิจ .(2557). การกำหนดความรับผิดทางอาญาของพระภิกษุสามเณร. ใน วิทยานิพนธ์หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธีรนิติ์ เทพสุเมธานนท์.(2566). รายงานฉบับสมบูรณ์ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมทางอาญาที่ไม่ เป็นไปตามหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ ที่ เสนอต่อสถาบันพระปกเกล้า.
พระนิทัศน์ วงศ์วังเพิ่ม และกิตติพงษ์ พิพิธกุล. พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 (แก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 3 พ.ศ.2560 เกี่ยวเนื่องกับกฎหมายฝ่ายบ้านเมือง. วารสารวิชาการและวิจัยมหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ,8(3),55.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2568).ตั้งวงเสวนาวิชาการ เสนอตั้งศาลสงฆ์ ระบบไต่สวน แก้ปัญหาความไม่เป็นธรรมต่อพระสงฆ์ เน้นสิทธิมนุษยชนและพระธรรมวินัย ลดการใส่ร้าย-เสริมศรัทธา พร้อมพัฒนาบุคลากรที่มีสัมมาทิฐิ หลักสูตรสตินวัตกรรมและสันติศึกษา ระดับปริญญโท. เรียกใช้เมื่อ 21 เมษายน 2568 จาก https://www.banmuang.co.th/news/education.
ลัดดาวัลย์ ประเสริฐสาร.(2566). ปัญหาการสละสมณเพศของพระภิกษุ ในกรณีถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดอาญากับหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วัน สุวรรณพงษ์, พระโสภณพัฒนบัณฑิต, พระมหามิตร ฐิตปญฺโญ และสุวิน ทองปั้น. (2560). แนวทางการ บัญญัติข้อกฎหมาย เพื่อคุ้มครองพระพุทธศาสนา. วารสารวิชาการ ธรรมทัศน์, 17(3),17-24.
สมชาย เจริญกิจ .(2565). สิทธิในคดีอาญาของพระสงฆ์ไทย. วารสารนิติศาสตร์และสังคมท้องถิ่น,6(2),100.
