แนวทางการเสริมสร้างศักยภาพครูในการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนมัธยมศึกษา
คำสำคัญ:
ศักยภาพครู, ระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน, โรงเรียนมัธยมศึกษาบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนวทางการเสริมสร้างศักยภาพครูในการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนมัธยมศึกษา โดยอิงจากกรอบแนวคิดของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน 5 ขั้นตอน ได้แก่ การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรองนักเรียน การส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพนักเรียน การป้องกันและแก้ไขปัญหา และการส่งต่อนักเรียน ผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากงานวิจัยทั้งในและต่างประเทศพบว่า การพัฒนาศักยภาพครูควรพิจารณาทั้งปัจจัยภายใน ได้แก่ แรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ ความสามารถในการทำงานเป็นทีม และทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ในขณะที่ปัจจัยภายนอกที่มีอิทธิพลสำคัญคือ ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหาร ความพร้อมของงบประมาณและทรัพยากร การมีส่วนร่วมของผู้ปกครองและชุมชน และระบบนิเทศ ติดตาม และประเมินผล แนวทางการเสริมสร้างศักยภาพครูจึงควรมุ่งเน้นการพัฒนาองค์ความรู้ ทักษะ และเจตคติผ่านกระบวนการอบรม การนิเทศภายในโรงเรียน การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ และการสนับสนุนเชิงนโยบายจากผู้บริหารสถานศึกษา เพื่อส่งเสริมให้ครูสามารถดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กรดา มลิลา. (2564). การบริหารระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาชัยภูมิ เขต 1. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยราชภัฏชัยภูมิ.
กรมสุขภาพจิต. (2549). คู่มือการบริหารระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ช่วงชั้นที่ 3-4 (ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-6). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2562). รายงานการพัฒนาคุณภาพการศึกษาประจำปี 2562. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
จักรพงษ์ ตระการไทย และนเรศ ขันธะรี. (2562). การดำเนินการงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในสถานศึกษายุคดิจิทัล. วารสารบริหารการศึกษาบัวบัณฑิต, 21(1), 41-49.
ณรงค์ชัย เจริญรุจิทรัพย์. (2561). แนวทางการพัฒนาศักยภาพครูในการจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงการเป็นฐาน (Project Based Learning: PBL) วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีสุราษฎร์ธานี (รายงานการศึกษาส่วนบุคคล). สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.
บรรจบ จันทอง. (2565). การประเมินโครงการพัฒนาศักยภาพครูด้วยการจัดการเรียนรู้แบบเชิงรุกของโรงเรียนพระปริยัติธรรม จังหวัดน่าน. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยพะเยา.
พรวิมล กลิ่นศรีสุข. (2564). การพัฒนาแนวทางการดำเนินงานตามระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนสำหรับสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 22 จังหวัดนครพนม. ใน วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
พระสอละสิน ใสสะหวัน. (2563). การพัฒนาศักยภาพครูในการจัดการเรียนรู้ Active learning โรงเรียนมัธยม สงฆ์ตอนปลาย วัดไชยะพูมาราม นะคอนไกสอนพมวิหาน แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐ ประชาธิปไตยประชาชนลาว. ใน วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
มาโนช ตัญยงค์1และวัชรภัทร เตชะวัฒนศิริดารง. (2564). การศึกษาแนวทางการพัฒนาการดาเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ของโรงเรียนในสังกัดสานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 9 จังหวัดสุพรรณบุรี สหวิทยาเขตพุเตย. วารสารการพัฒนางานประจำสู่งานวิจัย, 8, 19 – 28.
รุ้งลาวัณย์ จันทรัตนา. (2566). คุณลักษณะสำคัญและรูปแบบการพัฒนาคุณลักษณะครูนักพัฒนา. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา, 18(2), 131-141.
ศรัณย์ เปรมสุข. (2566). การพัฒนารูปแบบบริหารเชิงกลยุทธ์ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน เพื่อเสริมสร้างคุณภาพของนักเรียนมัธยมศึกษา. ใน ดุษฎีนิพนธศึกษาศาสตรดุษฎีบัณฑิต. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ศิริลักษณ์ ติ้วสุวรรณบวร. (2565). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสิงห์บุรี อ่างทอง. ในวิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และสมาคมแนะแนวแห่งประเทศไทย. (2559). การพัฒนาระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2560). คู่มือประกอบการอบรมการขับเคลื่อน กระบวนการ PLC “ชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ ” สู่สถานศึกษา. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
สืบพงษ์ สมิตทันต์. (2565). การพัฒนาศักยภาพที่จำเป็นสำหรับผู้จัดงานต่อการสร้างงานแสดงสินค้าที่เป็นของตนเองสู่ความยั่งยืนทางธุรกิจ. ใน ดุษฎีนิพนธ์ระดับปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุธาศินีย์ คันธรินทร์. (2562). การพัฒนาศักยภาพครูผู้ดูแลเด็กในการดำเนินงานตามมาตรฐานศูนย์เด็กเล็กแห่งชาติของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในสังกัดเทศบาลตำบลสร้างค้อ อำเภอภูพาน จังหวัดสกลนคร. ใน วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.
สุมิตร เหพูลอย. (2566). การพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนรัตนราษฎร์บำรง. ใน ค้นคว้าอิสระศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยศิลปกร.
เสาวนีย์ ชูศรี. (2021). การพัฒนาศักยภาพครูในการทำวิจัยในชั้นเรียน โรงเรียนวัดสมัยสุวรรณ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3. วารสารการวัด ประเมินผล สถิติ และการวิจัยทางสังคมศาสตร์, 2(2), 48–59.
ใหม่ พลเพชร. (2566). แนวทางการพัฒนาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนในสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาพัทลุง. ใน สารนิพนธ์ศึกษาศาสตร์มหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยหาดใหญ่.
เอกลักษณ์ อนันตปุระ. (2564). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนสังกัดสำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุทัยธานี เขต 1. ใน วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์.
Chen, W., & Gregory, A. (2019). Parental involvement as a buffer for student behavior problems in school. Journal of School Psychology, 74, 10–23.
Elliott, K., Juliuson, J., Katz, N., & Parris, J. (2021). In support of educators: Strategies that work. Waltham, MA: EDC.
Kanya, K., Fathoni, A.B., & Ramdani, Z. (2021). Factors affecting teacher performance. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 10(4), 1462-1468.
Kids For Kids Foundation. (2022). Child mental health report. Retrieved from https://kidforkids.org
Mofield, E., & Parker Peters, M. (2019). Strength-based planning to support student well-being: A systematic framework. Journal of Positive Behavior Interventions, 21(3), 145–157.
Pobpad. (2023). Understanding stress and its effects on health. Retrieved from https://www.pobpad.com
UNESCO. (2020). Education in a post-COVID world: Nine ideas for public action. Retrieved from https://www.unesco.org
UNICEF. (2022). The impact of family and social issues on child mental health. Retrieved from https://www.unicef.org
Zhang, Y., Lin, C., & He, F. (2022). Smart education platforms and student support systems: A meta-analysis of effectiveness. Educational Technology Research and Development, 70(1), 37–60.
