กลยุทธ์การเสริมสร้างพลังการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการรักษาอัตลักษณ์พื้นถิ่นทางชาติพันธุ์ไทยทรงดำ อำเภอห้วยกระเจา จังหวัดกาญจนบุรี
คำสำคัญ:
กลยุทธ์เสริมสร้างพลัง, การมีส่วนร่วมของชุมชน, อัตลักษณ์ไทยทรงดำบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาพลวัตการมีส่วนร่วมของชุมชนในการรักษาอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ไทยทรงดำ อำเภอห้วยกระเจา จังหวัดกาญจนบุรี 2)เพื่อวิเคราะห์ศักยภาพของชุมชนในการรักษาอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ไทยทรงดำ และ 3)เพื่อนำเสนอกลยุทธ์การเสริมสร้างพลังการมีส่วนร่วมของชุมชน ที่เพิ่มขีดความสามารถในการรักษาอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ไทยทรงดำและการนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ ผู้บริหารหน่วยงานราชการ ผู้นำชุมชน ผู้นำกลุ่มชาติพันธุ์ และผู้รู้หรือตัวแทนชุมชน ซึ่งอาศัยอยู่ในตำบลสระลงเรือ อำเภอห้วยกระเจา จังหวัดกาญจนบุรี จำนวน 367 คน
ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนมีส่วนร่วมในพิธีกรรมและกิจกรรมวัฒนธรรมไทยทรงดำอย่างชัดเจน ทั้งในด้านการเตรียมงาน เช่น การวางแผน การจัดเตรียมสถานที่และอุปกรณ์ และด้านการดำเนินงาน เช่น การเข้าร่วมพิธีกรรม การสืบสานประเพณี การแต่งกายและการทำอาหารพื้นบ้าน นอกจากนี้ยังพบว่าชุมชนมีบทบาทในการเผยแพร่วัฒนธรรมและแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างคนรุ่นใหม่และผู้สูงอายุ การวิเคราะห์ SWOT ช่วยระบุจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรคของชุมชนในการรักษาอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ โดยจากนั้นได้กำหนดกลยุทธ์ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ได้แก่ องค์กรภาครัฐที่รับผิดชอบในการกำหนดยุทธศาสตร์ วางแผน และอำนวยความสะดวกในการจัดกิจกรรม เพื่อสร้างความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ อย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง สถาบันการศึกษาควรบูรณาการวัฒนธรรมไทยทรงดำในกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน เพื่อปลูกฝังจิตสำนึกและความภาคภูมิใจในวัฒนธรรมท้องถิ่น ส่วนหน่วยงานด้านวัฒนธรรมในระดับจังหวัดควรส่งเสริมการสร้างองค์ความรู้และแหล่งเรียนรู้ พร้อมประสานงานกับองค์กรภาครัฐและเอกชนเพื่อส่งเสริมวัฒนธรรมนี้อย่างครบวงจร บทบาทของผู้นำชุมชนเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างการมีส่วนร่วมโดยการแบ่งงานให้ชัดเจน เพื่อให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมในการวางแผนและดำเนินกิจกรรมอย่างแท้จริง ในขณะที่ภาคประชาชน โดยเฉพาะผู้เชี่ยวชาญด้านวัฒนธรรมและเยาวชนชาติพันธุ์ไทยทรงดำ ควรมีบทบาทในการรักษาและถ่ายทอดวัฒนธรรมต่อเนื่องอย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กานต์ทิตา สีหมากสุก และบุญรอด บุญเกิด. (2559). วิเคราะห์ปัจจัยการดำรงอยู่และการเปลี่ยนแปลงความเชื่อในพิธีกรรมของไทยทรงดำ: กรณีศึกษาเขตตำบลหนองปรง อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี. ในปรัชญาดุษฎีบัณฑิต. มหาวิทยาลัยบูรพา.
ฉัฐวัฒน์ ชัชณฐาภัฏฐ์. (2563). ทิศทางภาครัฐกับการบูรณาการกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในราชอาณาจักรไทย. วารสาร มจร. สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 9(3), 144–158.
พงศ์สวัสดิ์ ราชจันทร. (2563). ชุมชน ท้องถิ่น รัฐ: ความสัมพันธ์ที่มีต่อการปกครองท้องถิ่น. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 5(8), 16–35.
มนทิรา อุตมานันท์. (2561). รูปแบบการส่วนร่วมและการเสริมสร้างพลังอำนาจเครือข่ายสุขภาพระดับชุมชนเพื่อพัฒนาศักยภาพการดำเนินงานการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง (ครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วรวิทย์ อวิรุทธ์วรกุล, & ธีระพงษ์ มาลัยทอง. (2550). การพัฒนาดัชนีชี้วัดความเข้มแข็งของชุมชน. วารสารเศรษฐกิจและสังคม, 44(1), 40–41.
วิชิตา นินวน และชนิษฎา ชูสุข. (2557). ทุนทางสังคมและความเข้มแข็งของชุมชนในตำบลหนองแรต อำเภอยะหริ่ง จังหวัดปัตตานี. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 33(5), 110–121.
สุชาดา มาลีสุวรรณ. (2564). การมีส่วนร่วมของประชาชนในโครงการนวัตกรรมชุมชนไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์แบบพึ่งพาตนเอง: กรณีศึกษา หมู่ที่ 8 บ้านวังวนชลประทาน ตำบลหนองตาแต้ม อำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์. ใน วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Cohen, J. M., & Uphoff, N. T. (1980). Participation’s place in rural development: Seeking clarity through specificity. World Developments.
Denzin, N. (1978). Sociological methods. McGraw-Hill.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.
Reeder, W. W. (1974). Some aspects of the informal social participation of farm families in New York State (Unpublished doctoral dissertation). Cornell University.
