การเมืองเรื่องตัวอักษร: จากขบวนการปฏิรูปอักษรจีนให้เป็นแบบโรมันในยุคสาธารณรัฐจีนสู่สัทอักษรพินอินในยุคสาธารณรัฐประชาชนจีน

บทคัดย่อ

การปฏิรูปอักษรจีนให้เป็นแบบโรมัน เป็นแนวคิดที่ต้องการแทนที่ตัวอักษรจีนด้วยตัวอักษรละตินในการเขียนภาษาจีน โดยถูกพูดถึงกันในหมู่ปัญญาชนจีนหัวก้าวหน้าอย่างกว้างขวางกันมาตั้งแต่ปีแรกของศตวรรษที่ 20 เนื่องด้วยประเทศจีนในเวลานั้น พึ่งเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบอบสาธารณรัฐใหม่ ๆ สภาพสังคมจีนยังคงอ่อนแอและล้าหลัง ทั้งยังเผชิญกับภัยคุกคามจากมหาอำนาจตะวันตกและญี่ปุ่น ชนชั้นนำและปัญญาชนบางส่วนจึงต้องการปฏิรูปประเทศให้ทันสมัยและเข้มแข็ง ภาษาจีนถูกมองว่าเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาสู่ความทันสมัย เนื่องจากอักษรจีนเป็นอักษรภาพที่ซับซ้อน เข้าใจยาก ปัญญาชนหัวก้าวหน้าของจีนร่วมกันขับเคลื่อนความคิดที่จะปฏิรูปภาษาจีนในสังคม จนเกิดเป็นขบวนการปฏิรูปอักษรจีนให้เป็นแบบโรมัน ซึ่งเป็นที่ถกเกียงกันอย่างกว้างขวางในหมู่ปัญญาชนจีนด้วยกันที่เห็นต่าง จนกระทั่งพรรคคอมมิวนิสต์จีนซึ่งนำโดยเหมาเจ๋อตง เอาชนะพรรคชาตินิยมจีน (ก๊กมินตั๋ง) ได้ในสงครามกลางเมืองจีน จนนำมาสู่การก่อตั้งประเทศใหม่นามว่า สาธารณรัฐประชาชนจีน ทว่ากลับไม่มีการประกาศใช้อักษรละตินแทนที่อักษรจีนแต่อย่างใด เพียงแต่มีการลดจำนวนขีดของอักษรจีนให้ซับซ้อนน้อยลง ส่วนแนวคิดที่ต้องการแทนที่ตัวอักษรจีนด้วยตัวอักษรละตินนั้น ถูกแทนที่ด้วยระบบสัทอักษรพินอินที่ใช้ตัวอักษรละตินมาบันทึกเสียงอ่านของตัวอักษรจีนแทน บทความนี้นำเสนอภาพรวมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของขบวนการปฏิรูปอักษรจีนให้เป็นแบบโรมัน จนนำไปสู่การเกิดขึ้นของระบบสัทอักษรพินอิน อันเป็นระบบมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับกันอย่างกว้างขวางที่ทำให้ผู้เรียนภาษาจีนสามารถออกเสียงตัวอักษรจีนได้โดยง่ายผ่านอักษรละตินที่ใช้แทนเสียงต่าง ๆ ที่มีอยู่ในภาษาจีน