มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม : การทอผ้าฝ้าย “แสงดา บันสิทธิ์” แห่งบ้านไร่ไผ่งาม อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่

บทคัดย่อ

บ้านไร่ไผ่งาม หรือพิพิธภัณฑ์ผ้าป้าดา หนึ่งในหมู่บ้านผลิตผ้าฝ้ายทอมือแบบโบราณที่มีคุณภาพและมีชื่อเสียงของอำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มแม่บ้านได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้เรื่องกระบวนการผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติจากสมุนไพร ใบไม้และดอกไม้เป็นสีพิเศษ ถือได้ว่าเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่หาได้ยากในยุคปัจจุบัน สถานที่ซึ่งรวบรวมผ้าและเครื่องมือทอผ้าในสมัยโบราณมาจัดแสดง เพื่อระลึกถึงผลงานอันล้ำค่าของป้าแสงดา พร้อมกับจัดแสดงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ ตลอดจนกระบวนการผลิตผ้าฝ้ายทอมือที่มีลวดลายสีสันสวยงามทุกขั้นตอน ตั้งแต่การแกะฝ้ายออกจากฝัก การดีดฝ้ายให้เป็นปุย การหีบฝ้าย การแยกเมล็ดฝ้าย นางแสงดา บันสิทธิ์ ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินพื้นบ้านดีเด่นแห่งภาคของภาคเหนือ พ.ศ. 2528 ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (การทอผ้า) พ.ศ.2529 นักวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีล้านนาดีเด่นด้านสิ่งทอ พ.ศ.2529 และปริญญาวิทยาศาสตร์บัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิทยาศาสตร์และวิทยาศาสตร์ประยุกต์ พ.ศ.2530 บทความนี้ขอนำเสนอเกี่ยวกับประวัติ แนวคิดการดำเนินชีวิต การทำงานและการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะการทอผ้าฝ้ายของป้าแสงดา การย้อมสีด้วยสมุนไพร กระบวนการทอผ้า เพื่อเป็นแหล่งความรู้เกี่ยวกับผ้าฝ้ายทอมือแบบโบราณแก่ชนรุ่นหลังในการอนุรักษ์ สืบทอดและคงอยู่ต่อไป