สมเด็จครู จริตริเริ่มสู่การออกแบบสุนทรียะใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเพื่อการศึกษาปัจจัยทางสังคมที่ส่งผลต่อแนวความคิดในการสร้างสรรค์ด้านศิลปกรรมจากผลงาน
ทรงออกแบบในฝีพระหัตถ์สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์กับปรากฏการณ์ของการปฏิรูปศิลปกรรมไทยสู่ความร่วมสมัย
ทั้งพิจารณาถึงวัตถุประสงค์แนวความคิดเพื่อแสดงออกในการออกแบบโดยมีเป้าหมายเรื่องการยกระดับจิตใจของผู้ชมเป็นสำคัญ จากการศึกษาพบว่าประเภทงานประณีตศิลป์ทรงออกแบบในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์สอดคล้องกับปัจจัย
ทางสังคมของสยามที่เปลี่ยนแปลงไปในขณะนั้นเป็นการออกแบบเพื่อสนองการใช้งานโดยไม่ยึดติดกับรูปแบบผสานกับปฏิกิริยา
เมื่อถูกกดทับทางวัฒนธรรมและการรอมชอมซ้ำแล้วซ้ำเล่าจากภาวะของสังคมสยามและกระแสโลกทำให้เกิดการสร้างสรรค์
เป็นปรากฏการณ์กระแสสุนทรียะใหม่และรสนิยมใหม่ผลการศึกษาแสดงการวิเคราะห์ที่สามารถสรุปประเด็นการสร้างสรรค์
ได้ 3 กระบวนการดังนี้ 1. กระบวนการรักษาไว้ : จริตริเริ่มและสืบขนบ 2. กระบวนการสร้างสรรค์ : แหวกขนบการผสานปฏิกิริยา
และการรอมชอม 3. กระบวนการสื่อผลลัพธ์ : การสร้างดุลยภาพระหว่างสิ่งที่มองเห็นและสิ่งที่มองไม่เห็น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงผสานหลักการสร้างสรรค์เป็นแบบแผนของพระองค์ ร่วมกับองค์ประกอบแบบตะวันตกมารับใช้หรือทรงนำแบบอย่างงานประเภทเดียวกันมาประยุกต์ใช้ในบริบทใหม่จนเกิดรูปแบบเฉพาะบนพื้นฐานของกาลเทศะแห่งยุคสมัยส่งผลให้ผลงานพระองค์กลายเป็นศิลปะแบบรัตนโกสินทร์ยุคที่ 2 เป็นหนึ่งในพลวัตของแบบแผนครูช่างสยามจนถึงปัจจุบันและสืบต่อไป
ในอนาคต

1. Preservation process: initiative soul and preserving tradition 2. Creation process: breaking conventions, integrating reactions, and compromising 3. Communicating results process: creating balance between the visible and the unseen. Somdet Chao Fa Krom Phraya Narisara Nuwattiwong incorporated his own creative principles with western elements or implemented examples from works of the same genre in a new context. As a result, a new style emerged on the basis of appropriateness of time of the era. His works, thus, became the second Rattanakosin style of art, one of the dynamics of Siamese master craftsmen’s principles to the present time and the future.

Keywords: Somdet Kru, Initiative idea, Breaking the norms, Reaction and compromise, Principles of master craftsmen