พุทธวิทยาเพื่อการรู้เท่าทันข้อมูลข่าวสารในศตวรรษที่ 21 Buddhology for Social Media Literacy in the 21st Century

บทคัดย่อ

บทความเรื่องพุทธวิทยาเพื่อการรู้เท่าทันข้อมูลข่าวสารในศตวรรษที่ 21 นี้ มีเจตนารมณ์ในการนำเสนอหลักการเพื่อใช้ควบคุม กำกับและการยับยั้งชั่งใจของปัจเจกบุคคลในการเสพหรือการบริโภคข้อมูลข่าวสารเพื่อในศตวรรษนี้ กล่าวอีกนัยยะหนึ่งได้ว่าความฉลาดทางอารมณ์และการรู้เท่าทันสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศโดยใช้หลักคำสอนทางพระพุทธศาสนาเป็นกรอบในการตัดสินใจ ตัดสินความเชื่อต่าง ๆ ก่อนที่จะปักใจเชื่อและส่งสารต่อมวลชน ทั้งนี้ เนื่องจากความหลากหลายของข้อมูลข่าวสารมีพื้นฐานที่เป็นเพียงการรับรู้ (รู้จัก) ยังไม่ใช่ความรู้ (รู้จำ) แม้แต่ความรู้หรือการรู้จำบางอย่างก็ยังไม่ใช่ความรู้แบบปัญญา (รู้แจ้ง) เนื่องจากข้อมูลหรือความรู้บางอย่างอาจจะเป็นความรู้ผิด เป็นข้อมูลผิด (อวิชชา) ที่บางคนอาจจะทึกทักเอาว่าถูกต้อง เมื่อเป็นเช่นนี้ พระพุทธศาสนาจึงมีหลักธรรมคำสอนหลายประการที่สามารถนำมาอรรถาอธิบายและช่วยชี้แนะในการตัดสินใจต่อข้อมูลข่าวได้ในเบื้องต้นหรือระดับที่สูงกว่า เช่น หลักกาลามสูตรที่เน้นย้ำให้เห็นถึงการพิจารณาให้ถ่องแท้ก่อนเชื่อ และหลักปฏิสัมภิทาส่งเสริมให้บุคคสร้างความชำนาญต่อข้อมูลที่รู้จัก รู้จำ และจะนำไปถึงการรู้แจ้งตามลำดับ