การปฏิบัติธุดงค์ตามแนวพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

          บทความเรื่อง การปฏิบัติธุดงค์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท มีวัตถุประสงค์ในการเขียนคือ 1) เพื่อศึกษาความหมายและความสำคัญของธุดงค์ในพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของธุดงค์กับหลักธรรมอื่น และ 3) เพื่อศึกษาคุณค่าของการปฏิบัติธุดงค์พระพุทธศาสนาเถรวาท ซึ่งมีรายละเอียด คือ การธุดงค์ในพุทธศาสนาเถรวาท มีที่มาตั้งแต่สมัยพุทธกาล การปฏิบัติธุดงค์เพื่อขัดเกลากิเลส ธุดงค์มี 13 ข้อ จำแนกออกเป็น 4 หมวดได้แก่ 1 หมวดว่าด้วยจีวร 2 หมวดว่าด้วยบิณฑบาต 3 หมวดว่าด้วยเสนาสนะ และ 4 หมวดว่าด้วยความเพียร การปฏิบัติธุดงค์ไม่ได้เป็นข้อบัญญัติ แต่ขึ้นอยู่กับความพร้อมของผู้ปฏิบัติและเหมาะสำหรับพระสงฆ์มากกว่าฆราวาส ในการธุดงค์มีความสัมพันธ์กับหลักธรรมอื่น ได้แก่ กรรมฐาน 2 คือ สมถะกรรมฐาน วิปัสสนากรรมฐาน ความสันโดษ และไตรสิกขา การธุดงค์มีคุณค่าต่อการดำเนินชีวิตของสมณะ ทั้งคุณค่าต่อตนเองและคุณค่าต่อการเผยแผ่พระพุทธศาสนา การปฏิบัติธุดงค์เป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตด้วยหลักธรรมพุทธปรัชญาเถรวาท ได้กล่าวถึงทฤษฎีความจำเป็นพื้นฐาน วิธีแก้ปัญหาความล้มเหลวทฤษฎีภาวะความทันสมัยและการพัฒนาตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท คือ ความเจริญ ความเติบโต ทำให้มีขึ้น ทำให้เกิดขึ้นโดยตั้งอยู่บนพื้นฐานหลักภาวนา มีกายภาวนา ศีลภาวนา จิตภาวนา และปัญญาภาวนา ซึ่งถือว่าเป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิต อย่างก็ดีในทางพุทธปรัชญาเถรวาทถือว่า การพัฒนาตนเองไปสู่จุดหมายสูงสุดของชีวิตนั้น ต้องมีการพัฒนาชีวิตอย่างมีระบบ มีระเบียบแบบแผนของการดำเนินชีวิตอย่างมั่นคง และกระบวนการพัฒนาพัฒนาคุณภาพชีวิตแห่งปัจเจกบุคคลด้วยหลักธรรมที่สำคัญ เพื่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดีทั้งร่างกายและจิตใจ เพื่อที่ว่าจะช่วยสร้างเอกภาพ สมภาพ ภราดรภาพ และความสำนึกในคุณค่าความดี ซึ่งตั้งอยู่บนฐานของสัมมาทัศนะได้อย่างมีประสิทธิผล เพราะล้วนนำไปสู่เสถียรภาพของสังคมโดยรวมได้ ดังนั้น การปฏิบัติธุดงค์จึงควรได้รับการบ่มเพาะไว้ภายในจิตใจของบุคคลอย่างบริบูรณ์เพื่อความเจริญงอกงามแห่งคุณธรรม เป็นต้นว่าเมตตากรุณา ความกตัญญูกตเวที ตลอดจนสืบขยายไปให้ลุถึงเป้าหมายสูงสุดของชีวิต หรือให้บรรลุบรมธรรมของพระพุทธศาสนาซึ่งรู้กันโดยทั่วไปว่าพระนิพพานอันเป็นภาวะที่ประเสริฐสุดพรรณนา