การจัดการทรัพยากรทางศิลปะ กรณีมีส่วนร่วมให้เกิดประโยชน์ในตลาดสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี Artistic Resource management: A case study of participation in Sam Chuk Market, Suphan Buri Province

บทคัดย่อ

พื้นที่ทางวัฒนธรรมของประเทศยังมีทรัพยากรทางศิลปะอยู่เป็นจำนวนมาก หากยังขาดการจัดการที่จะนำมาให้เกิดประโยชน์ในชุมชน ดังตัวอย่างที่ตลาดสามชุกมีแหล่งทรัพยากรทางศิลปะ และได้มีการจัดการจนได้รับรางวัลระดับโลกที่ผ่านมา จึงเป็นพื้นที่ตัวอย่างให้กับชุมชนอื่น ๆ นำไปใช้ วัตถุประสงค์ของการวิจัยเรื่องนี้ เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูล ประวัติความเป็นมา ประเมินคุณค่าทรัพยากรทางศิลปะที่นำมาใช้ประโยชน์ในตลาดสามชุก  เพื่อวิเคราะห์การมีส่วนร่วมการจัดการทรัพยากรทางศิลปะในตลาดสามชุก และเพื่อเสนอรูปแบบการจัดการมรดกทางศิลปะแบบมีส่วนร่วม เป็นโมเดลให้กับแหล่งวัฒนธรรมอื่น ๆ 

          ผลการศึกษาพบว่า 1) ประวัติความเป็นมาเริ่มจากช่วงก่อนปี พ.ศ. 2457 มีชุมชนการค้าเกิดขึ้นที่ฝั่งตรงข้ามวัดสามชุก จากนั้นมีการเคลื่อนย้ายมาที่บ้านสามเพ็ง จนปีพ.ศ. 2457 กลายเป็นชุมชนตลาดสามชุก เวลาผ่านมาเป็นร้อยปี ชุมชนมีทรัพยากรทางศิลปะที่โดดเด่นเกิดขึ้น ช่วงแรกสร้างศาลเจ้าพ่อหลักเมืองพร้อม ๆ กับสร้างตลาด ต่อมาช่วงวิกฤตทางเศรษฐกิจได้เริ่มมีการจัดการเชิงอนุรักษ์อาคารร้านค้า สร้างพิพิธภัณฑ์ ทำบ้านพูดได้ และช่วงหลังโควิด-19 มีกิจกรรมทางศิลปะที่สำคัญคือ งานสตรีทอาร์ต งานทั้งหมดเป็นการนำเอาทุนวัฒนธรรมมานำเสนอซึ่งล้วนมีคุณค่าทางวัฒนธรรม 2) การวิเคราะห์การมีส่วนร่วม การสร้างศาลเจ้าพ่อหลักเมือง การอนุรักษ์อาคาร การสร้างพิพิธภัณฑ์และบ้านพูดได้ พบว่าทุกกิจกรรมมีการทำงานแบบมีส่วนร่วมเป็นโครงการที่ใหญ่ใช้เวลานาน ผู้มีส่วนร่วมจากหลายหน่ายงานและต้องมีองค์ความรู้เฉพาะด้าน โครงการสตรีทอาร์ตได้รับความร่วมมือจากสถาบันการศึกษาที่มีความเชี่ยวชาญด้านศิลปะ และมีกระบวนการมีส่วนร่วมตามแนวทางทฤษฎี 3) การนำเสนอโมเดลแบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ ได้แก่ 1) การประเมินคุณค่าจากความเชื่อ โดยชุมชนในพื้นที่มีส่วนร่วมในการสืบสานอัตลักษณ์ 2) การอนุรักษ์อาคารร้านค้าและจัดเป็นพิพิธภัณฑ์หรือบ้านพูดได้ ใช้ทุนวัฒนธรรมที่จับต้องได้และต้องอาศัยความรู้เฉพาะด้าน 3) การนำทุนวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้จากวิถีชีวิตในอดีตมาสร้างคุณค่าและถ่ายทอดผ่านภาพเขียน โดยได้รับความร่วมมือจากสถาบันการศึกษาด้านศิลปะ