การยกระดับเกษตรกรด้วยระบบการรับรองเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วมเพื่อลดความ เหลื่อมล้ำของชุมชน ตำบลบึงชำอ้อ อำเภอหนองเสือ จังหวัดปทุมธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการรวมกลุ่มเกษตรกรร่วมกันพัฒนาระบบรับรองเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วมของชุมชน และเพิ่มช่องทางการจัดจำหน่ายผลผลิตทางการเกษตรของชุมชน ตำบลบึงชำอ้อ อำเภอหนองเสือ จังหวัดปทุมธานี การวิจัยเป็นวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษา กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informant)  คือ เกษตรกร เจ้าหน้าที่ภาครัฐจำนวน 24 คน ขั้นตอนและวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล โดยการประชุม การสนทนากลุ่มเฉพาะ และการสัมภาษณ์เกษตรกรเป้าหมาย วิเคราะห์ข้อมูลการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า (Triangulation Technique) นำมาประกอบการแปรความหมายร่วมกับการถอดเทป และการบันทึกภาคสนามในหลาย ๆ วิธี และมีการตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูล สุดท้ายทำการคืนข้อมูลที่ได้เก็บรวบรวมข้อมูลตามวัตถุประสงค์ และองค์ความรู้ที่ได้จากการวิจัย ผลการวิจัยพบว่า 1). การจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรมีการตั้งเป้าหมายของกลุ่มสมาชิก ผู้นำกลุ่ม กฎระเบียบการอยู่ร่วมกันของสมาชิก กิจกรรมกลุ่ม และเงินทุนของกลุ่ม 2). การพัฒนาระบบรับรองเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม เกษตรกรเป้าหมายให้ความร่วมมือในการปลูกพืชอินทรีย์อยู่ในระดับสูง คิดเป็นร้อยมากกว่า 80% ได้แก่ (1) ไม่เผาตอฟางและหญ้าในแปลงเกษตรที่เข้าร่วมโครงการ (2) ทำแนวกันชนระหว่างแปลงเคมี และแปลงอินทรีย์ชัดเจน (3) ไม่ใช้สารเคมีทางการเกษตรใด ๆ ไม่น้อยกว่า 12 เดือน (4) หลีกเลี่ยงเมล็ดพันธุ์ที่มีการคลุกสารเคมี และไม่ทราบแหล่งที่มาชัดเจน และ (5) ระมัดระวังอย่าใช้สารเคมีที่ใช้ในบ้านมาปนเปื้อนในแปลงเกษตรอินทรีย์ สิ่งที่ต้องขอความร่วมมือจากสมาชิก ได้แก่ พืชผักที่ปลูกเก็บเมล็ดพันธ์เดียวกันให้ปลูกห่างกันไม่ตำกว่า 30 เมตร และสมาชิกต้องมีการจดบันทึกการปลูกพืชอินทรีย์ และ 3). การจัดจำหน่ายหน่วยผลผลิตทางการเกษตร คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และศักยภาพชุมชน ได้จัดจำหน่ายผลผลิตเกษตรอินทรีย์ ได้แก่ (1) ตลาดขายตรงหรือตลาดท้องถิ่น (ชุมชนตำบลบึงชำอ้อ) (2) ตลาดร้านค้าปลีกเฉพาะด้านอินทรีย์ (3) ตลาดขายส่งเฉพาะด้านเกษตรอินทรีย์ และ (4) ตลาดในสวน ทั้งนี้การส่งเสริมการทำงานของกลุ่มเกิดการกระจายรายได้ในชุมชนซึ่งนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน