ปัจจัยเชิงสาเหตุที่ส่งผลต่อกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการและความตั้งใจ เป็นผู้ประกอบการของนิสิตระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยพะเยา

ชาญชัย พรมมิ; ธัญทิพย์ คฤหโยธิน; กมลพงศ์ รัตนสงวนวงศ์; บุรินทร์ บัณฑะวงศ์; คณิสส์ คณิสราพรพงศ์

ผู้แต่ง

ชาญชัย พรมมิ คณะบริหารธุรกิจและนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
ธัญทิพย์ คฤหโยธิน คณะบริหารธุรกิจและนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
กมลพงศ์ รัตนสงวนวงศ์ คณะบริหารธุรกิจและนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
บุรินทร์ บัณฑะวงศ์ คณะบริหารธุรกิจและนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
คณิสส์ คณิสราพรพงศ์ คณะบริหารธุรกิจและนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

คำสำคัญ:

การศึกษาด้านการเป็นผู้ประกอบการ, ความรู้ด้านการเป็นผู้ประกอบการ, ความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง, กรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการ, ความตั้งใจเป็นผู้ประกอบการ

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มุ่งศึกษาอิทธิพลของการศึกษาด้านการเป็นผู้ประกอบการ ความรู้ด้านการเป็นผู้ประกอบการ และความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเองที่มีต่อกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการและความตั้งใจเป็นผู้ประกอบการของนิสิตระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยพะเยา การวิจัยใช้ระเบียบวิธีเชิงปริมาณ เก็บข้อมูลผ่านแบบสอบถามออนไลน์จากกลุ่มตัวอย่างจำนวน 313 คน ซึ่งได้จากการสุ่มตัวอย่างแบบชั้นภูมิ และวิเคราะห์ด้วยโมเดลสมการโครงสร้างด้วยวิธีกำลังสองน้อยที่สุดบางส่วน (PLS-SEM) ผลการวิจัยพบว่า การศึกษาด้านการเป็นผู้ประกอบการมีอิทธิพลเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญต่อความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเองและกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการ ขณะที่ความรู้ด้านการเป็นผู้ประกอบการมีอิทธิพลเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญต่อกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการ แต่ไม่พบอิทธิพลที่มีนัยสำคัญต่อความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง นอกจากนี้ ความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเองมีอิทธิพลเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญต่อกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการ และกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการมีอิทธิพลเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญต่อความตั้งใจเป็นผู้ประกอบการ ผลการวิจัยนี้มีคุณูปการต่อสถาบันการศึกษาในการพัฒนาหลักสูตรและกิจกรรมเสริมที่ส่งเสริมกระบวนการพัฒนากรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการให้แก่นิสิต เพื่อเสริมสร้างทัศนคติและทักษะที่จำเป็นต่อการเป็นผู้ประกอบการในอนาคต

เอกสารอ้างอิง

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T

Amaral, D. T., Nieuwenhuizen, C. & Schachtebeck, C. (2024). Assessing the influence of entrepreneurial education on individual entrepreneurial orientation of university students. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 13(70), 1-25. https://doi.org/10.1186/s13731-024-00432-1

Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin,103(3), 411-423.

Ashraf, M. A., Rahim, M. Z. b. A., Qureshi, I. M., & Hanif, M. (2024). Impact of entrepreneurial mindset and alertness on converting education into entrepreneurial intentions: A study of Pakistani university students. Sustainability, 16(21), 9345. https://doi.org/10.3390/su16219345

Bachmann, N., Rose, R., Maul, V., & Hölzle, K. (2024). What makes for future entrepreneurs? The role of digital competencies for entrepreneurial intention. Journal of Business Research, 174, 114481. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.114481.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice Hall.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W. H. Freeman/Times Books/ Henry Holt & Co.

Boyd, N. G., & Vozikis, G. S. (1994). The influence of self-efficacy on the development of entrepreneurial intentions and actions. Entrepreneurship Theory and Practice, 18(4), 63-77. https://doi.org/10.1177/104225879401800404

Bruton, G. D., Ahlstrom, D., & Li, H-L. (2010). Institutional theory and entrepreneurship: Where are we now and where do we need to move in the future? Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 421-440. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2010.00390.x

Bruton, G. D., Ahlstrom, D., & Obloj, K. (2008). Entrepreneurship in emerging economies: Where are we today and where should the research go in the future. Entrepreneurship Theory and Practice, 32(1), 1-14. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2007.00213.x

Caputo, A., Nguyen, V. H. A. & Delladio, S. (2025). Risk-taking, knowledge, and mindset: Unpacking the antecedents of entrepreneurial intention. International Entrepreneurship and Management Journal, 21(48), 1-29. https://doi.org/10.1007/s11365-024-01064-3

Coduras, A., Urbano, D., Rojas, Á., & Martínez, S. (2008). The relationship between university support to entrepreneurship with entrepreneurial activity in Spain: A gem data based analysis. International Advances in Economic Research, 14, 395–406. https://doi.org/10.1007/s11294-008-9173-8

Cui, J. & Bell, R. (2022). Behavioural entrepreneurial mindset: How entrepreneurial education activity impacts entrepreneurial intention and behaviour. The International Journal of Management Education, 20(2), 100639. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2022.100639.

Daspit, J. J., Fox, C. J., & Findley, S. K. (2023). Entrepreneurial mindset: An integrated definition, a review of current insights, and directions for future research. Journal of Small Business Management, 61(1), 12–44. https://doi.org/10.1080/00472778.2021. 1907583

Davis, M. H., Hall, J. A., & Mayer, P. S. (2016). Developing a new measure of entrepreneurial mindset: Reliability, validity, and implications for practitioners. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 68(1), 21–48. https://doi.org/10.1037/cpb0000045

DiMaggio, P. J. & Powell, W. W. (2000). The iron cage revisited institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields, Baum, J. A. C. & Dobbin, F. (Ed.) Economics Meets Sociology in Strategic Management (Advances in Strategic Management, 17), Emerald Group Publishing Limited, Leeds, pp. 143-166. https://doi.org/10.1016/S0742-3322(00)17011-1

Division of Educational Services University of Phayao. (2024). Current student statistics report categorized by field of study, faculty, major, and program. Retrieved from https://reg.up.ac.th/app/rpt/rpt_std_present_fac_group/preview/alwl

Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. Random House.

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104

Hahn, D., Minola, T., Bosio, G. & Cassia, L. (2020). The impact of entrepreneurship education on university students’ entrepreneurial skills: A family embeddedness perspective. Small Business Economics, 55(1), 257–282. https://doi.org/10.1007/s11187-019-00143-y

Hair., J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., Sarstedt, M., Danks N. P., & Ray, S. (2021). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: A workbook. Springer.

Haynie, J. M., Shepherd, D. A., & Patzelt, H. (2012). Cognitive adaptability and an entrepreneurial task: The role of metacognitive ability and feedback. Entrepreneurship Theory and Practice, 36(2), 237-265. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2010.00410.x

Kaur, M. & Chawla, S. (2023). Understanding the relationship between entrepreneurship education, entrepreneurial attitudes, and entrepreneurial intentions among engineering graduates: The moderating role of gender. Journal of Work-Applied Management, 15(2), 200-215. https://doi.org/10.1108/JWAM-05-2023-0039

Kucel, A., Róbert, P., Buil, M. & Masferrer, N. (2016). Entrepreneurial skills and education-job matching of higher education graduates. European Journal of Education, 51(1), 73-89. https://doi.org/10.1111/ejed.12161

Kuratko, D. F. & Morris, M. H. (2018). Examining the future trajectory of entrepreneurship. Journal of Small Business Management, 56(1), 11-23. https://doi.org/10.1111/jsbm.12364

Lackéus, M. (2020). Comparing the impact of three different experiential approaches to entrepreneurship in education. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 26(5), 937-971. https://doi.org/10.1108/IJEBR-04-2018-0236

Larsen, I. B., Blenker, P. & Neergaard, H. (2023). The entrepreneurial mindset in entrepreneurship education: What can we learn from S-O-R models? Education + Training, 65(8/9), 1043-1069. https://doi.org/10.1108/ET-09-2022-0364

Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027

McGrath, R. G., & MacMillan, I. C. (2000). Assessing technology projects using real options reasoning. Research-Technology Management, 43(4), 35–49. https://doi.org/10.1080/08956308.2000.11671367

Mukhtar, S., Wardana, L. W., Wibowo, A., & Narmaditya, B. S. (2021). Does entrepreneurship education and culture promote students’ entrepreneurial intention? The mediating role of entrepreneurial mindset. Cogent Education, 8(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.1918849

Nabi, G., Liñán, F., Fayolle, A., Krueger, N., & Walmsley, A. (2017). The Impact of entrepreneurship education in higher education: A systematic review and research agenda. Academy of Management Learning & Education, 16(2), 277–299. https://doi.org/10.5465/amle.2015.0026

Navavongsathian, A., Wonglek, P., Pomvong, P., Susom, K., Wongchauwalitkul, B., & Yenyuak, C. (2021). Education, mindset, motivation, and creativity affecting entrepreneurial intention of students in higher education institutions under the upper central region network in Thailand. Journal of Philosophical Vision, 26(2), 125–144.

Ndou, V., Mele, G., & Vecchio, P. D. (2019). Entrepreneurship education in tourism: An investigation among European Universities, Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 25, 100175. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2018.10.003.

Neck, H. M., & Corbett, A. C. (2018). The scholarship of teaching and learning entrepreneurship. Entrepreneurship Education and Pedagogy, 1(1), 8-41. https://doi.org/10.1177/2515127417737286

Neneh, N. B. (2012). An exploratory study on entrepreneurial mindset in the small and medium enterprise (SME) sector: A South African perspective on fostering small and medium enterprise (SME) success. African Journal of Business Management, 6(9), 3364-3372.

Nguyen, P. N-D. & Huan Hong Nguyen, H. H. (2024). Unveiling the link between digital entrepreneurship education and intention among university students in an emerging economy. Technological Forecasting and Social Change, 203, 123330. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2024.123330.

Phrakhruopatnontakitti. (2019). Driving an entrepreneurial mindset and intentions through entrepreneurial education in Thailand with the mediation of entrepreneurial inspiration. Journal of Computational and Theoretical Nanoscience, 16(11), 4614-4621. https://doi.org/10.1166/jctn.2019.8369

Piperopoulos, P. & Dimov, D. (2015). Burst bubbles or build steam? Entrepreneurship education, entrepreneurial self-efficacy, and entrepreneurial intentions. Journal of Small Business Management, 53(4), 970-985. https://doi.org/10.1111/jsbm.12116

Pommi, C. & Naksai, S. (2020). Factors influencing entrepreneurial intentions of students in the entrepreneurship focused programs at the University of Phayao. Journal of Business Administration and Social Sciences Ramkhamhaeng University, 3(3), 65-80.

Prodan, I. & Drnovsek, M. (2010). Conceptualizing academic-entrepreneurial intentions: An empirical test. Technovation, 30, 332-347. https://doi.org/10.1016/j.technovation.2010.02.002

Rae, D. & Woodier-Harris, N. R. (2013). How does enterprise and entrepreneurship education influence postgraduate students’ career intentions in the New Era economy? Education + Training, 55(8/9), 926-948. https://doi.org/10.1108/ET-07-2013-0095

Saptono, A., Wibowo, A., Narmaditya, B. S., Karyaningsih, R. P. D., & Yanto, H. (2020). Does entrepreneurial education matter for Indonesian students’ entrepreneurial preparation: The mediating role of entrepreneurial mindset and knowledge. Cogent Education, 7(1), 1-16. https://doi.org/10.1080/2331186X.2020.1836728

Scott, W. R. (2013). Institutions and organizations: Ideas, interests, and identities (4th ed.). Sage Publications.

Somjai, S., Girdwichai, L., & Pongsiri, T. (2019). Promoting new venture creation in Thailand through entrepreneurship education: Role of entrepreneurial awareness, mindset and skill development. Journal of Computational and Theoretical Nanoscience, 16(11), 4630-4637. https://doi.org/10.1166/jctn.2019.8371

Suanpong, K., Yeing-aramkul, Y., Yoochayantee, K., & Tripopsakul, S. (2025). Cognitive and motivational drivers of entrepreneurial intention in an emerging economy: Implications for open innovation dynamics, Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 11(2), 100568. https://doi.org/10.1016/j.joitmc.2025.100568.

Thai Credit Guarantee Corporation. (n.d.). SME statistics in Thailand. Retrieved from https://www.tcg.or.th/news_inside.php?news_id=37

Thornton, P. H., Ribeiro-Soriano, D., & Urbano, D. (2011). Socio-cultural factors and entrepreneurial activity: An overview. International Small Business Journal, 29(2), 105-118.

University of Phayao. (2025). Strategic plan: University of Phayao development, 5-Year period (fiscal year 2025 - 2029). Retrieved from https://www.up.ac.th/IntroEtcup.aspx?tab= Strategic_67

Vu, T. H., Do, A. D., Ha, D. L., Hoang, D. T., Le, T. A. V., & Le, T. T. H. (2024). Antecedents of digital entrepreneurial intention among engineering students, International Journal of Information Management Data Insights, 4(1), 100233. https://doi.org/10.1016/j.jjimei.2024.100233.

Wilson, F., Kickul, J., & Marlino, D. (2007). Gender, entrepreneurial self-efficacy, and entrepreneurial career intentions: Implications for entrepreneurship education. Entrepreneurship Theory and Practice, 31(3), 387-406. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2007.00179.x

Zaremohzzabieh, Z., Ahrari, S., Krauss, S. E., Samah, A. A., Meng, L. K. & Ariffin, Z. (2019). Predicting social entrepreneurial intention: A meta-analytic path analysis based on the theory of planned behavior. Journal of Business Research, 96, 264-276. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.11.030.