พวงมาลัยกระดาษอีสาน (พวงมโหตร) : มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมสู่กิจกรรมการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในจังหวัดอุดรธานี

Main Article Content

ชุติพงศ์ คงสันเทียะ

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์นำเสนอถึงการประยุกต์ใช้มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมท้องถิ่น “พวงมาลัยกระดาษอีสาน” (พวงมโหตร) มาใช้เป็นกิจกรรมเพื่อพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในชุมชนของจังหวัดอุดรธานี กระบวนการสำคัญ คือ การจัดการองค์ความรู้โดยการสกัดความรู้จากปราชญ์ชาวบ้านเพื่อจัดระบบหมวดหมู่ การจัดทำสื่อการเรียนรู้สำหรับเผยแพร่ การออกแบบเป็นกิจกรรมในลักษณะการจัดทำหลักสูตรระยะสั้นและการอบรมเชิงปฏิบัติการ และการติดตามผลการนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ โดยพบว่า การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุโดยใช้ภูมิปัญญาการประดิษฐ์พวงมาลัยกระดาษอีสานนั้นเป็นวิธีการรับมือกับสถานการณ์สังคมสูงวัยเชิงรุก นอกจากนี้ประโยชน์ด้านร่างกายที่เกิดกับผู้สูงอายุคือช่วยฝึกฝนสมรรถภาพของมือและสมอง ฝึกการใช้ความคิดสร้างสรรค์ และลดความเครียด ประโยชน์ในทางสังคมและวัฒนธรรมคือทำให้ผู้สูงอายุมีการใช้เวลาว่างที่เป็นประโยชน์ เกิดความสัมพันธ์ที่ดีในชุมชน และมีบทบาทในการเป็นผู้ถ่ายทอดวัฒนธรรม เป็นการทำให้ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมท้องถิ่นที่เกือบสูญหายได้ถูกฟื้นฟูและเผยแพร่อีกครั้ง ส่วนประโยชน์ในทางเศรษฐกิจคือทำให้เห็นช่องทางการสร้างอาชีพหรือรายได้ที่เหมาะสมแก่ผู้สูงอายุ ซึ่งอาจพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์สินค้าชุมชนต่อไปในอนาคตได้

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
คงสันเทียะ ช. (2023). พวงมาลัยกระดาษอีสาน (พวงมโหตร) : มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมสู่กิจกรรมการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในจังหวัดอุดรธานี. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 12(2), 44–58. https://doi.org/10.14456/acj.2023.10
บท
บทความวิชาการ
Bookmark and Share

References

กนกวรรณ วังคะฮาด และ บัวพันธ์ พรหมพักพิง. (2565). คุณภาพผู้สูงอายุตำบลนาพู่ อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, 4(4), 283 - 296.

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2565). แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2566 - 2580). กรุงเทพฯ : กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2561). มรดกภูมิปัญญาอีสาน. กรุงเทพฯ : ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

กรมอนามัย. (2566) . ระบบสารสนเทศสนับสนุนด้านการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม - ปิรามิดประชากร รวมทั้งหมด ปี 2563 [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 20 พฤษภาคม 2566, จาก https://dashboard.anamai.moph.go.th.

กัณธิชา มิ่งมิดวัน และ ชุติพงศ์ คงสันเทียะ. (2566). การพัฒนากิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุในชุมชน : กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการประดิษฐ์พวงมโหตร (พวงมาลัยอีสาน) บ้านธาตุโพธิ์ทอง หมู่ 18 ตำบลบ้านธาตุ อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี. ใน การประชุมวิชาการการพัฒนาชุมชน ท้องถิ่น และสังคมระดับชาติ (CSD สัมพันธ์) ครั้งที่ 21 “การพัฒนา : การปรับตัว : ความยั่งยืน”, 1 - 4 กุมภาพันธ์ 2566. 481 - 492. บุรีรัมย์: สาขาวิชาการพัฒนาสังคม คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์.

จิราพร วรวงศ์, ฉวีวรรณ ศรีดาวเรือง, ดาวรุวรรณ ถวิลการ, พรพรรณ มนสัจจกุล. (2563). การพัฒนาชุมชนเป็นมิตรกับผู้สูงอายุ : โรงเรียนผู้สูงอายุตำบลนาพู่ อำเภอเพ็ญ อุดรธานี. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 30(2), 150 – 163.

ชุติพงศ์ คงสันเทียะ. (2566). การจัดการองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น การประดิษฐ์พวงมโหตร (พวงมาลัยอีสาน) สำหรับงานบุญประเพณี. อุดรธานี : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี.

เชิดชัย เชื้อบัณฑิต. (2564). การมีส่วนร่วมในการพัฒนาสุขภาพผู้สูงอายุชุมชนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอนายูง จังหวัดอุดรธานี. วารสารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตร้อยเอ็ด, 10(2), 198 - 208.

ณรงค์กร ชัยวงศ์, ณิชาภัทร มณีพันธ์, ปัณณทัต บนขุนทด, กัญปะนา ภาพยนตร์. (2565). ชุดกิจกรรมพัฒนาสมองแบบผสมผสานภูมิปัญญาชุมชนต่อการป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ กรณีศึกษา ชุมชนตำบลชุมเห็ด อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี, 30(2), 225 – 238.

ธัญวรัตม์ นุชอุดม และ อินทิรา พรมพันธุ์. (2561). การพัฒนากิจกรรมศิลปะเพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางสังคมของเด็กและเยาวชน ในกรณีศึกษาชุมชนต้นแบบ. วารสารอิเล็กทรอนิกส์ทางการศึกษา, 15(2), 1 – 14.

พระครูจันโทภาส ชาคโร, บุญส่ง สินธุ์นอก, สมเดช นามเกตุ. (2564). การประยุกต์ใช้หลักอายุสสธรรมในการดำเนินชีวิตของผู้สูงอายุในเขตอำเภอกุดจับ จังหวัดอุดรธานี. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(4), 59 - 74.

ยศพร จันทองจีน. (2556). “พวงมโหตร” สู่การออกแบบพาวิลเลี่ยนการท่องเที่ยว “ไทยทัศน์”. วิทยานิพนธ์. ศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบภายใน. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร.

วรีวรรณ เจริญรูป, จรัสศรี โนมี, นิติศักดิ์ เจริญรูป, ภูวเรศ เทพกร. (2562). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยการสร้างคุณค่าและมูลค่าเพิ่ม : กรณีศึกษาตุงล้านนา. วารสารวิชาการแพรวากาฬสินธุ์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์, 6(2), 315 - 330.

วิมลกานต์ นิธิศิริวริศกุล, ทรงกลด พลพวก, ธมนพัชร์ ศรีษะพลภูสิทธิ. (2562). การประยุกต์ใช้เศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ เพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์เสื่อกก หมู่บ้านหนองเกาะ ตำบลตระเปียงเตีย อำเภอลำดวน จังหวัดสุรินทร์. วารสารรัชต์ภาคย์, 13(30), 122 - 132.

สาขาวิชามนุษยนิเวศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2553). หลักการและเหตุผลการจัดการความรู้ภูมิปัญญาผู้สูงอายุไทย [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2565, จาก https://www.stou.ac.th/study/km/poompunya/index.html

สายใจ เจริญรื่น. (2555). พวงมโหตร. กรุงเทพฯ : สถาพรบุ๊คส์.

สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์. (2562). พมจ.อุดรธานี เสริมพลังภูมิปัญญาผู้สูงอายุสู่ผลิตภัณฑ์ชุมชน สนับสนุนกิจกรรมทางสังคม สร้างสุข สร้างคุณค่าให้ผู้สูงอายุเมืองอุดรฯ [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 21 พฤษภาคม 2566, จาก https://nbtworld.prd.go.th/th/news/detail/TCATG190911174414342.

สำนักงานจังหวัดอุดรธานี. (2565). แผนพัฒนาจังหวัดอุดรธานี พ.ศ. 2566 - 2570. อุดรธานี : กลุ่มงานยุทธศาสตร์และข้อมูลเพื่อการพัฒนาจังหวัด สำนักงานจังหวัดอุดรธานี.

สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดอุดรธานี. (2560). จ.อุดรธานี จัดประชุมกรมการจังหวัดครั้งที่ 12 [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 21 พฤษภาคม 2566, จาก https://thainews.prd.go.th/th/news/detail/WNSOC6012280010220

สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดอุดรธานี. (2561). จ.อุดรธานี ขับเคลื่อนนโยบายอุดรธานีเมืองผู้สูงอายุคุณภาพชีวิตดี [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 21 พฤษภาคม 2566, จาก https://thainews.prd.go.th/th/news/detail/WNSOC6103070010117

สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 - 2570). กรุงเทพฯ : สำนักนายกรัฐมนตรี.

สำนักบริหารการทะเบียน. (2565). โครงสร้างข้อมูลสถิติจำนวนประชากรแยกรายอายุ [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 20 พฤษภาคม 2566, จาก https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMenu/newStat/home.php

สุรเดช ลุนิทรานนท์. (2562). ผู้สูงอายุ และตุงไส้หมู: การดำรงอยู่ของภูมิปัญญาท้องถิ่นย่านวัดเกต. วารสารข่วงผญา สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่, 14, 144 - 177.

อรอนงค์ ฤทธิ์ฤาชัย, สัญชัย สันติเวช, นิธิวดี ทองป้อง. (2560). จิตวิทยาสีกับห้องเรียน BBL. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 40(1), 1 - 14.

Phuttharak T. and Meekaew N. (2019). Perception of Urban Residents towards Urban Development Impacts in Udon Thani City, Thailand. KKU International Journal of Humanities and Social Sciences, 9(3), 1 – 19.

บุคลานุกรม

กรกมล แทรวิส, วิทยากรพิเศษ สำนักงานคุมประพฤติจังหวัดอุดรธานี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ชุติพงศ์ คงสันเทียะ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี. เมื่อวันที่ 20 เมษายน 2565.

พระครูศรีปัญญาวิสิฐ ธีรปัญฺโญ, เจ้าอาวาสวัดศิริบุญธรรม ตำบลกุดดินจี่ อำเภอนากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู (ผู้ให้สัมภาษณ์). ชุติพงศ์ คงสันเทียะ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดศิริบุญธรรม ตำบลกุดดินจี่ อำเภอนากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู. เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม 2565.