การศึกษาพิธีกรรมเลี้ยงแถน บ้านห้วยปาง ตำบลด่าน อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพิธีกรรมและเชื่อในการเลี้ยง “แถน” ของกลุมชาวไทยลาวในพื้นที่บ้านห้วยปาง ตำบลด่าน อำเภอกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ ผ่านกระบวนการลงพื้นที่ในการสัมภาษณ์ชุมชนกลุ่มชาวไทยลาวเกี่ยวกับฐานคติความความเชื่อในเทพเจ้าอยู่บนสวรรค์ และมีบริวารคอยรับใช้และรับคำสั่งให้มาดูแลและช่วยเหลือมนุษย์ในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านการใช้ชีวิต ด้านการเกษตร ด้านการครองเรือนและการอยู่ร่วมกันอย่างมีกฎเกณฑ์ ด้านกฎหรือการลงโทษ ด้านการรบและการดูแลชุมชน และการประพฤติตนและการปฏิบัติตามความเชื่อนี้ชุมชนจะมีกฎและจารีตที่ต้องถือปฏิบัติตาม เนื่องจากฐานคติความเชื่อมีต่ออำนาจเหนือธรรมชาติและเทพเจ้าที่อยู่บนสวรรค์จึงมีการจัดพิธีกรรมเพื่อสื่อสารถึงเทพเจ้า และบริวารของเทพเจ้าซึ่งมีบทบาทหน้านำสารจากเบื้องบนมาสู่ผู้ปฏิบัติ และยังสามารถช่วยเหลือบำบัดรักษาความทุกข์ร้อนของมนุษย์ด้วย ผลการศึกษาพิธีกรรมและเชื่อ พบว่า พิธีกรรมจะเป็นการบำบัดรักษาและการทำนายเหตุการณ์ต่าง ๆ รูปแบบของพิธีกรรมจะเป็นการเซ่นไหว้ มีองค์ประกอบของ เครื่องบูชา ดอกไม้ อาหาร เสื้อผ้าเครื่องประดับ และอาวุธ สำหรับแนวทางการอนุรักษ์และสืบทอด ดังนี้ (1) ควรกระตุ้นการเรียนรู้เกี่ยวกับความเป็นมาของประเพณีด้านความเชื่อและพิธีกรรมของชุมชน มีการนำองค์ความรู้ไปเข้าสอนในสถานศึกษา (2) ควรมีการสร้างนวัตกรรมความเชื่อและเพิ่มมูลค่าของสัญลักษณ์ที่ปรากฏในพิธีกรรม เช่น ดาบ ช้าง  และม้า ซึ่งทำจากไม้ (3) ควรให้พิธีกรรมและความเชื่ออยู่กับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนเนื่องจากเป็นสิ่งที่สร้างความสุขและความสงบในชุมชนด้วยข้อห้ามและโทษของผู้ทำผิดเป็นกรอบของสังคม ซึ่งพิธีกรรมและความเชื่อเป็นฐานคติที่ควบคุมจิตและพฤติกรรมของกลุ่มชาวไทยลาวได้