ประวัติศาสตร์หมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2457 - 2566
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อนำเสนอพลวัตของประวัติศาสตร์หมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2457 – 2566 เป็นสำคัญ ซึ่งเป็นปีที่เริ่มตั้งชุมชนจนถึงปัจจุบัน โดยการศึกษาครั้งนี้เป็นการประมวลหลักฐานและวิเคราะห์หลักฐานเชิงประวัติศาสตร์ โดยข้อมูลหลักฐานที่ใช้ศึกษามาจากการศึกษาค้นคว้าข้อมูลจากเอกสาร ซึ่งมีทั้งเอกสารชั้นต้นและเอกสารชั้นรอง และการศึกษาภาคสนาม ซึ่งได้จากการสังเกตการณ์ สัมภาษณ์ โดยกลุ่มเป้าหมายเป็นผู้ให้ข้อมูลในลักษณะของการบอกเล่า จากการศึกษา พบว่า ชุมชนบ้านโนนแดงโนนม่วงเป็นชุมชนของผู้คนในวัฒนธรรมลาวที่มีพัฒนาการทางประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนานกว่า 100 ปี ตั้งแต่เป็นชุมชนพอเพียงขนาดเล็กประจำท้องถิ่น พัฒนามาสู่การเป็นชุมชนการท่องเที่ยววิถีวัฒนธรรมประจำอำเภออุทุมพรพิสัย โดยพัฒนาการของชุมชนบ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ที่มีมาอย่างยาวนานนั้น สามารถแบ่งช่วงเวลาการเปลี่ยนผ่านของชุมชนได้เป็น 3 ยุคด้วยกันดังนี้ 1. ยุคดั้งเดิม (พ.ศ. 2457 – 2500) 2. ยุคเสื่อมถอยในอิทธิพลของทุนนิยม (พ.ศ. 2500 – 2520) และ 3. ยุคแห่งการเติบโต รุ่งเรือง และยุคการปรับตัวภาพใต้อิทธิพลของรัฐ (พ.ศ. 2520 - ปัจจุบัน) ซึ่งเป็นยุคแห่งการแสวงหาทางออกของชุมชน มีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวชมมากขึ้นภายหลังการสถาปนาวัดป่าพิมลมังคลารามใน พ.ศ. 2563 โดยผลของการศึกษาแสดงให้เห็นว่า ชุมชนแห่งนี้เป็นชุมชนวิถีพอเพียงที่มีบทบาทด้านสังคมวัฒนธรรมและการค้าที่มีความสำคัญและมีวิวัฒนาการที่น่าสนใจมาตั้งแต่อดีต เพราะไม่เพียงแต่เป็นชุมชนวิถีพอเพียงที่มีบทบาทภายในชุมชนเท่านั้น แต่ชุมชนแห่งนี้ยังมีบทบาทในฐานะชุมชนที่มีบทบาททางวัฒนธรรมภายในจังหวัดศรีสะเกษอีกด้วย อีกทั้งยังมีการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นมิให้สูญหายให้สืบทอดมายังคนรุ่นหลังได้
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความ เนื้อหา และข้อมูลที่ลงตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล ถือเป็นทัศนะ ข้อคิดเห็น และความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์บทความโดยตรง กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย และไม่รับผิดชอบในบทความนั้น
บทความทั้งหมดที่เผยแพร่แบบเปิดจะเปิดให้ทุกคนอ่าน ดาวน์โหลด คัดลอก แจกจ่าย พิมพ์ ค้นหา หรือลิงก์ไปยังบทความได้ฟรีทันทีและถาวร อนุญาตให้เข้าถึงได้โดยไม่ต้องขออนุญาตล่วงหน้าจากผู้จัดพิมพ์หรือผู้แต่งและสิ่งพิมพ์ต้นฉบับต้องมีการอ้างอิงอย่างถูกต้องและเหมาะสม
เจ้าของ (สำนักงานศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์) ขอสงวนสิทธิ์ในการขอเปลี่ยนแปลงการตีพิมพ์เผยแพร่ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงระยะเวลาการตีพิมพ์แม้ว่าจะมีการตอบรับแล้วก็ตาม วารสารขอสงวนสิทธิ์ที่จะไม่ตีพิมพ์ผลงานหากการตีพิมพ์ดังกล่าวส่งผลความผิดทางกฎหมายหรือการละเมิดจริยธรรมการตีพิมพ์ผลงานในวารสารวิชาการ และหากวารสารตัดสินใจที่จะไม่เผยแพร่ผลงาน จะไม่มีการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมการตีพิมพ์ (APC) หรือค่าธรรมเนียมอื่นใด และหลังจากที่วารสารการปฏิเสธการตีพิมพ์ ผู้นิพนธ์มีสิทธิ์ที่จะส่งบทความไปยังวารสารอื่นได้
References
กองประมวลสถิติพยากรณ์. (2519). สถิติพยากรณ์รายปีแห่งราชอาณาจักรสยามบรรพ 19 พ.ศ. 2518 – 2519 [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
กองเศรษฐกิจการเกษตร. (2507). รายงานการศึกษา เรื่อง ภาวการณ์ตลาดและภาค 1 ผลิตผลเกษตรกรและปศุสัตว์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พ.ศ. 2507. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา. 69 หน้า.
กิตตินิพนธ์ สิรินทรภูมิ. (2520). การค้าโคกระบือในลุ่มน้ำมูลตอนล่าง พ.ศ. 2435 – 2535. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. (2550). อีสานศึกษา : รวมบทความทางวิชาการ/ สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ขอนแก่น : สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 92 หน้า.
คนึงนิตย์ จันทบุตร. (2531). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอีสาน (ประวัติ 412). อุบลราชธานี : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สหวิทยาลัยอีสานใต้อุบลราชธานี. 181 หน้า.
จุฬาพร โชติช่วงนิรันดร์, นลินี ตันธุวนิช, ปนัทดา เพชรสิงห์. (2529). ประวัติศาสตร์หมู่บ้าน : บ้านคำม่วง. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 139 หน้า.
จุฬาพร โชติช่วงนิรันดร์. (2529). ประวัติศาสตร์หมู่บ้าน : บ้านบ่อบุ ตำบลไก่คำ อำเภออำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 125 หน้า.
ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2548). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น. ขอนแก่น : โครงการผลิตเอกสารทางวิชาการ สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 178 หน้า.
ดุษฎี กาฬอ่อนศรี และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2530). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านอีสาน : ศึกษากรณีหมู่บ้านชาวเยอ. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 225 หน้า.
ถนอม ศรีทานันท์. (2536). เอกสารประกอบการสอน วิชา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น (1643103). อุบลราชธานี : ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะวิชามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สถาบันราชภัฏอุบลราชธานี. 130 หน้า.
ธนาคารแห่งประเทศไทย สาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. (2527). รายงานการประเมินผลการทำนาและการปลูกพืชเศรษฐกิจสำคัญในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ฤดูกาลผลิตปี 2527/ 2528 [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
ธันยพงศ์ สารรัตน์, อดิศักดิ์ องอาจ, ฤทธิเกียรติ เทียมโคกกรวด. (2567). บริบททางเศรษฐกิจและทุนทางสังคมของหมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. ใน การประชุมวิชาการระดับชาติ ราชภัฏศรีสะเกษวิชาการครั้งที่ 8, 9 มีนาคม 2567. 22 – 35. ศรีสะเกษ : มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ.
บัญชร แก้วส่อง, บุษบา จันทร์ผ่อง, ชัยยง ขามรัตน์, มงคล ด่านธานินทร์. (2533). ศักยภาพชุมชนหมู่บ้านอีสาน : กรณีศึกษาบ้านสำโรง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 195 หน้า.
ปนัดดา เพ็ชรสิงห์ และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2532). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านชาติพันธุ์ส่วย (กูย) : ศึกษากรณีหมู่บ้านหว้าน ตำบลบุแกรง อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 296 หน้า.
ปนัดดา สัพโส. (2559). แนวทางการถ่ายทอดความรู้ของภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการประกอบอาชีพของชุมชนในจังหวัดชัยภูมิ. วิทยานิพนธ์. ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ประดิษฐ ศิลาบุตร. (2547). ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ : ศรีสะเกษการพิมพ์. 215หน้า.
ประดิษฐ ศิลาบุตร. (2548). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดศรีสะเกษ. กรุงเทพฯ : คุรุสภา. 427 หน้า.
ประนุช ทรัพยสาร. (2525). วิวัฒนาการเศรษฐกิจหมู่บ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พ.ศ. 2394 – 2475. วิทยานิพนธ์. อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประนุช ทรัพยสาร. (2550). ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจอีสาน. มหาสารคาม : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม. 225 หน้า.
พูนศรี คัมภีรปกรณ์. (2520). ประวัติของชื่อตำบลและหมู่บ้านในอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ภราดร ศรปัญญา, สำลี ศรปัญญา, ชัญญา ศรปัญญา. (2539). กวีนิพนธ์แผ่นดินศรีสะเกษ. อุบลราชธานี : ยงสวัสดิ์อินเตอร์กรุ๊ป. 87 หน้า.
ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. (2547). สารานุกรมประวัติหมู่บ้านและสถานที่ในอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 245 หน้า.
ยงยุทธ ชูแว่น. (2566). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย. กรุงเทพฯ : ยิปซี. 395 หน้า.
วิทยา นนท์นภา. (2541). การผลิตและการค้าสุกรในบริเวณลุ่มน้ำมูลตอนล่าง พ.ศ. 2469 - 2484. วิทยานิพนธ์.การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
วิมล หลักรัตน์, ธันยพงศ์ สารรัตน์, โพธิ์พงศ์ ฉัตรนันทภรณ์. (2565). การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้สำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษโดยใช้กระบวนการวิศวกรสังคมเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.). 256 หน้า.
วิลาศ โพธิสาร. (2536). รถไฟกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจบริเวณลุ่มแม่น้ำมูลตอนล่าง ระหว่างปี พ.ศ. 2469 – 2484. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
สำนักงานเร่งรัดพัฒนาชนบท. (ม.ป.ป.). งานเชิงพัฒนาชนบท 2519 – 2530. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา. 45 หน้า.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2517). สมุดรายงานจังหวัดศรีสะเกษ. [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2524). สมุดรายงานจังหวัดศรีสะเกษ. [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2566). สำมะโนประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2566 : รายงานจังหวัดศรีสะเกษ [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2529). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจการเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านอีสาน : กรณีบ้านโนนตะแบก. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 379 หน้า.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2547). ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านอีสาน. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์. 425 หน้า.
สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2551). เศรษฐกิจอีสานหลังมีทางรถไฟ (พ.ศ. 2443 – 2488). ขอนแก่น : สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 172 หน้า.
อรรถ นันทจักร์. (2550). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นกับการท่องเที่ยว. อุบลราชธานี : มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 112 หน้า.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2548). ประวัติศาสตร์เพื่อชุมชน : ทิศทางใหม่ของการศึกษาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (ส.ก.ว.). 95 หน้า.
เอเจียน แอมอนิเย. (2550). บันทึกการเดินทางในลาว ภาคที่ 1 พ.ศ. 2440. แปลโดย ทองสมุทร โดเร และ สมหมายเปรมจิตต์. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 126 หน้า.
บุคลานุกรม
กฤตยา ชื่นนิรันดร์, อายุ 65 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.
ขจร งามเฟื่อง, อายุ 80 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.
บุญเลิศ ทองทั่ว, อายุ 65 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.
ปราณี ทองเกลี้ยง, อายุ 47 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.
ศิริ สิริหงส์, อายุ 62 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.
สมชาย พูนกุล, อายุ 60 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.