ประวัติศาสตร์หมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2457 - 2566

Main Article Content

ธันยพงศ์ สารรัตน์
สิริชัย ศรีชัย
ภาณุพล พงษ์สุระ
ปฏิภาณ ดวงแก้ว
ศรชัย กันทอง
ธีรวัฒน์ กันยาสาย
พลัฏฐ์ มณีชิษณุพงศ์
วิชเยนทร์ ทิพย์มาตร์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อนำเสนอพลวัตของประวัติศาสตร์หมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2457 – 2566 เป็นสำคัญ ซึ่งเป็นปีที่เริ่มตั้งชุมชนจนถึงปัจจุบัน โดยการศึกษาครั้งนี้เป็นการประมวลหลักฐานและวิเคราะห์หลักฐานเชิงประวัติศาสตร์ โดยข้อมูลหลักฐานที่ใช้ศึกษามาจากการศึกษาค้นคว้าข้อมูลจากเอกสาร ซึ่งมีทั้งเอกสารชั้นต้นและเอกสารชั้นรอง และการศึกษาภาคสนาม ซึ่งได้จากการสังเกตการณ์ สัมภาษณ์ โดยกลุ่มเป้าหมายเป็นผู้ให้ข้อมูลในลักษณะของการบอกเล่า จากการศึกษา พบว่า ชุมชนบ้านโนนแดงโนนม่วงเป็นชุมชนของผู้คนในวัฒนธรรมลาวที่มีพัฒนาการทางประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนานกว่า 100 ปี ตั้งแต่เป็นชุมชนพอเพียงขนาดเล็กประจำท้องถิ่น พัฒนามาสู่การเป็นชุมชนการท่องเที่ยววิถีวัฒนธรรมประจำอำเภออุทุมพรพิสัย โดยพัฒนาการของชุมชนบ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ที่มีมาอย่างยาวนานนั้น สามารถแบ่งช่วงเวลาการเปลี่ยนผ่านของชุมชนได้เป็น 3 ยุคด้วยกันดังนี้ 1. ยุคดั้งเดิม (พ.ศ. 2457 – 2500) 2. ยุคเสื่อมถอยในอิทธิพลของทุนนิยม (พ.ศ. 2500 – 2520) และ 3. ยุคแห่งการเติบโต รุ่งเรือง และยุคการปรับตัวภาพใต้อิทธิพลของรัฐ (พ.ศ. 2520 - ปัจจุบัน) ซึ่งเป็นยุคแห่งการแสวงหาทางออกของชุมชน มีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวชมมากขึ้นภายหลังการสถาปนาวัดป่าพิมลมังคลารามใน พ.ศ. 2563 โดยผลของการศึกษาแสดงให้เห็นว่า ชุมชนแห่งนี้เป็นชุมชนวิถีพอเพียงที่มีบทบาทด้านสังคมวัฒนธรรมและการค้าที่มีความสำคัญและมีวิวัฒนาการที่น่าสนใจมาตั้งแต่อดีต เพราะไม่เพียงแต่เป็นชุมชนวิถีพอเพียงที่มีบทบาทภายในชุมชนเท่านั้น แต่ชุมชนแห่งนี้ยังมีบทบาทในฐานะชุมชนที่มีบทบาททางวัฒนธรรมภายในจังหวัดศรีสะเกษอีกด้วย อีกทั้งยังมีการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นมิให้สูญหายให้สืบทอดมายังคนรุ่นหลังได้

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
สารรัตน์ ธ., ศรีชัย ส., พงษ์สุระ ภ., ดวงแก้ว ป., กันทอง ศ., กันยาสาย ธ., มณีชิษณุพงศ์ พ., & ทิพย์มาตร์ ว. (2024). ประวัติศาสตร์หมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ระหว่าง พ.ศ. 2457 - 2566. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 13(2), 47–62. https://doi.org/10.14456/acj.2024.11
บท
บทความวิชาการ
Bookmark and Share

References

กองประมวลสถิติพยากรณ์. (2519). สถิติพยากรณ์รายปีแห่งราชอาณาจักรสยามบรรพ 19 พ.ศ. 2518 – 2519 [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

กองเศรษฐกิจการเกษตร. (2507). รายงานการศึกษา เรื่อง ภาวการณ์ตลาดและภาค 1 ผลิตผลเกษตรกรและปศุสัตว์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พ.ศ. 2507. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา. 69 หน้า.

กิตตินิพนธ์ สิรินทรภูมิ. (2520). การค้าโคกระบือในลุ่มน้ำมูลตอนล่าง พ.ศ. 2435 – 2535. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. (2550). อีสานศึกษา : รวมบทความทางวิชาการ/ สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ขอนแก่น : สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 92 หน้า.

คนึงนิตย์ จันทบุตร. (2531). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอีสาน (ประวัติ 412). อุบลราชธานี : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สหวิทยาลัยอีสานใต้อุบลราชธานี. 181 หน้า.

จุฬาพร โชติช่วงนิรันดร์, นลินี ตันธุวนิช, ปนัทดา เพชรสิงห์. (2529). ประวัติศาสตร์หมู่บ้าน : บ้านคำม่วง. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 139 หน้า.

จุฬาพร โชติช่วงนิรันดร์. (2529). ประวัติศาสตร์หมู่บ้าน : บ้านบ่อบุ ตำบลไก่คำ อำเภออำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 125 หน้า.

ดารารัตน์ เมตตาริกานนท์. (2548). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น. ขอนแก่น : โครงการผลิตเอกสารทางวิชาการ สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 178 หน้า.

ดุษฎี กาฬอ่อนศรี และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2530). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านอีสาน : ศึกษากรณีหมู่บ้านชาวเยอ. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 225 หน้า.

ถนอม ศรีทานันท์. (2536). เอกสารประกอบการสอน วิชา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น (1643103). อุบลราชธานี : ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะวิชามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สถาบันราชภัฏอุบลราชธานี. 130 หน้า.

ธนาคารแห่งประเทศไทย สาขาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. (2527). รายงานการประเมินผลการทำนาและการปลูกพืชเศรษฐกิจสำคัญในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ฤดูกาลผลิตปี 2527/ 2528 [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

ธันยพงศ์ สารรัตน์, อดิศักดิ์ องอาจ, ฤทธิเกียรติ เทียมโคกกรวด. (2567). บริบททางเศรษฐกิจและทุนทางสังคมของหมู่บ้านโนนแดงโนนม่วง หมู่ที่ 7 ตำบลทุ่งไชย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. ใน การประชุมวิชาการระดับชาติ ราชภัฏศรีสะเกษวิชาการครั้งที่ 8, 9 มีนาคม 2567. 22 – 35. ศรีสะเกษ : มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ.

บัญชร แก้วส่อง, บุษบา จันทร์ผ่อง, ชัยยง ขามรัตน์, มงคล ด่านธานินทร์. (2533). ศักยภาพชุมชนหมู่บ้านอีสาน : กรณีศึกษาบ้านสำโรง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. รายงานการวิจัย. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 195 หน้า.

ปนัดดา เพ็ชรสิงห์ และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2532). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านชาติพันธุ์ส่วย (กูย) : ศึกษากรณีหมู่บ้านหว้าน ตำบลบุแกรง อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 296 หน้า.

ปนัดดา สัพโส. (2559). แนวทางการถ่ายทอดความรู้ของภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมการประกอบอาชีพของชุมชนในจังหวัดชัยภูมิ. วิทยานิพนธ์. ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

ประดิษฐ ศิลาบุตร. (2547). ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดศรีสะเกษ. ศรีสะเกษ : ศรีสะเกษการพิมพ์. 215หน้า.

ประดิษฐ ศิลาบุตร. (2548). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดศรีสะเกษ. กรุงเทพฯ : คุรุสภา. 427 หน้า.

ประนุช ทรัพยสาร. (2525). วิวัฒนาการเศรษฐกิจหมู่บ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พ.ศ. 2394 – 2475. วิทยานิพนธ์. อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ประนุช ทรัพยสาร. (2550). ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจอีสาน. มหาสารคาม : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม. 225 หน้า.

พูนศรี คัมภีรปกรณ์. (2520). ประวัติของชื่อตำบลและหมู่บ้านในอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

ภราดร ศรปัญญา, สำลี ศรปัญญา, ชัญญา ศรปัญญา. (2539). กวีนิพนธ์แผ่นดินศรีสะเกษ. อุบลราชธานี : ยงสวัสดิ์อินเตอร์กรุ๊ป. 87 หน้า.

ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. (2547). สารานุกรมประวัติหมู่บ้านและสถานที่ในอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. 245 หน้า.

ยงยุทธ ชูแว่น. (2566). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย. กรุงเทพฯ : ยิปซี. 395 หน้า.

วิทยา นนท์นภา. (2541). การผลิตและการค้าสุกรในบริเวณลุ่มน้ำมูลตอนล่าง พ.ศ. 2469 - 2484. วิทยานิพนธ์.การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

วิมล หลักรัตน์, ธันยพงศ์ สารรัตน์, โพธิ์พงศ์ ฉัตรนันทภรณ์. (2565). การมีส่วนร่วมในการจัดการความรู้สำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษโดยใช้กระบวนการวิศวกรสังคมเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.). 256 หน้า.

วิลาศ โพธิสาร. (2536). รถไฟกับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจบริเวณลุ่มแม่น้ำมูลตอนล่าง ระหว่างปี พ.ศ. 2469 – 2484. ปริญญานิพนธ์. การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.

สำนักงานเร่งรัดพัฒนาชนบท. (ม.ป.ป.). งานเชิงพัฒนาชนบท 2519 – 2530. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา. 45 หน้า.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2517). สมุดรายงานจังหวัดศรีสะเกษ. [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2524). สมุดรายงานจังหวัดศรีสะเกษ. [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2566). สำมะโนประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2566 : รายงานจังหวัดศรีสะเกษ [อัดสำเนา]. กรุงเทพฯ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

สุวิทย์ ธีรศาศวัต และ สมศักดิ์ ศรีสันติสุข. (2529). การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจการเมือง สังคม และวัฒนธรรมในหมู่บ้านอีสาน : กรณีบ้านโนนตะแบก. ขอนแก่น : มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 379 หน้า.

สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2547). ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านอีสาน. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์. 425 หน้า.

สุวิทย์ ธีรศาศวัต. (2551). เศรษฐกิจอีสานหลังมีทางรถไฟ (พ.ศ. 2443 – 2488). ขอนแก่น : สาขาวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 172 หน้า.

อรรถ นันทจักร์. (2550). ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นกับการท่องเที่ยว. อุบลราชธานี : มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 112 หน้า.

อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2548). ประวัติศาสตร์เพื่อชุมชน : ทิศทางใหม่ของการศึกษาประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (ส.ก.ว.). 95 หน้า.

เอเจียน แอมอนิเย. (2550). บันทึกการเดินทางในลาว ภาคที่ 1 พ.ศ. 2440. แปลโดย ทองสมุทร โดเร และ สมหมายเปรมจิตต์. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 126 หน้า.

บุคลานุกรม

กฤตยา ชื่นนิรันดร์, อายุ 65 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.

ขจร งามเฟื่อง, อายุ 80 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.

บุญเลิศ ทองทั่ว, อายุ 65 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.

ปราณี ทองเกลี้ยง, อายุ 47 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.

ศิริ สิริหงส์, อายุ 62 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.

สมชาย พูนกุล, อายุ 60 ปี (ผู้ให้สัมภาษณ์). ธันยพงศ์ สารรัตน์ (ผู้สัมภาษณ์). ที่ วัดป่าพิมลมังคลาราม ตำบลทุ่งไชยอำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2567.