การวิเคราะห์รูปร่างรูปทรงจากศิลปะไทย เพื่อสร้างสรรค์ต่อยอดในงานออกแบบกราฟิกไทยร่วมสมัย

บทคัดย่อ

รูปร่างรูปทรงไทย นับเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่นักออกแบบมักนำไปประยุกต์ใช้ในงานออกแบบกราฟิกเพื่อให้สะท้อนความรู้สึกของความเป็นไทย อย่างไรก็ดี องค์ความรู้เรื่องรูปร่างรูปทรงไทยในงานศิลปะไทยมีการวิเคราะห์และรวบรวมอยู่ไม่มากนัก

งานวิจัยนี้เริ่มจากรวบรวมผลงานศิลปะไทยเฉพาะที่ปรากฏชัดเจนเป็นรูปทรงเรขาคณิตพื้นฐานคือ สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยมและวงกลม จากนั้นนำมาวิเคราะห์ที่มาของรูปร่างรูปทรงและการสื่อความหมาย เพื่อจัดหมวดหมู่รูปร่างรูปทรงไทยเหล่านั้นและแปลงให้เป็นลายเส้นกราฟิก ขั้นต่อมารวบรวบผลงานออกแบบกราฟิกที่ให้ความรู้สึกไทยและปรากฏรูปร่างรูปทรงไทยในงานอ้างอิงตามหมวดหมู่รูปร่างที่จำแนกไว้ในขั้นต้น เพื่อใช้เป็นหลักฐานของการนำรูปร่างรูปทรงไทยในงานศิลปะไทยไปใช้เพื่อสะท้อนความเป็นไทย

ผลจากการศึกษา ทำให้แยกหมวดหมู่ ที่มาและการสื่อความหมายของรูปร่างรูปทรงไทยในงานศิลปะไทยได้ดังนี้ รูปทรงสามเหลี่ยมจากจอมแหสื่อความหมายถึงพระพุทธเจ้า เขาพระสุเมรุ และไตรภูมิ เส้นสินเทาสื่อถึงการแบ่งเรื่องราวและมิติเวลา รูปทรงกลมจากธรรมจักรสื่อถึงพระธรรม จากลายดาวเพดานสื่อถึงสวรรค์ และจากลายกลางฝ่าพระพุทธบาทสื่อถึงพระพุทธเจ้า รูปทรงสี่เหลี่ยมจากลายประจำยามสื่อถึงพุทธบริษัท 4  ย่อมุมไม้สิบสองสื่อถึงพระสงฆ์

การนำรูปร่างรูปทรงไทยในงานศิลปะไทยมาประยุกต์ใช้ในงานออกแบบกราฟิกอาจถือเป็นการอนุรักษ์ไทยเพราะสามารถสะท้อนเอกลักษณ์ของชาติได้ การนำรูปร่างรูปทรงเหล่านั้นมาตัดทอนให้เป็นลายเส้นกราฟิกที่เรียบง่าย ผนวกกับทฤษฎีและองค์ความรู้ต่างๆ ของงานออกแบบกราฟิก ก็จะสามารถขยายขอบเขตความคิดสร้างสรรค์ สร้างแรงบันดาลใจไปต่อยอดในผลงานออกแบบกราฟิกไทยร่วมสมัยได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด