การฟื้นฟูและสืบสานประเพณีไหว้เจ้าพ่อศรีนครเตาจากพื้นที่วัฒนธรรมสู่เศรษฐกิจฐานราก กรณีศึกษา บ้านเมืองเตา อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม
บทคัดย่อ
การศึกษาวิจัยนี้ มุ่งเน้นการฟื้นฟูและสืบสานประเพณีไหว้เจ้าพ่อศรีนครเตา จากพื้นที่วัฒนธรรม สู่เศรษฐกิจฐานราก โดยพื้นที่วิจัยคือ บ้านเมืองเตา อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีมรดกทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่ยาวนาน แต่ในปัจจุบันกำลังประสบปัญหาการเสื่อมถอยจากสภาพสังคมและเศรษฐกิจ งานวิจัยใข้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ อาทิ การสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการจัดเวทีประชาคม เพื่อรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ท้องถิ่น วัฒนธรรม ความเชื่อ และการมีส่วนร่วมของชุมชน ผลการวิจัยพบว่า ชุมชนเกิดการตระหนักรู้ทางวัฒนธรรม การมีส่วนร่วมของเยาวชนเพิ่มขึ้น ตลาดวัฒนธรรมสร้างรายได้แก่ทางชุมชน โดยมีกิจกรรมสำคัญ เช่น การจัดนิทรรศการ การถ่ายทอดตำนาน การฝึกอบรมยุวมัคคุเทศก์ และการสร้างเทศกาลใหม่ คือ เทศกาลบวงสรวงดาบแสนตอเจ้าพ่อศรีนครเตา ครั้งที่ 1 ทั้งหมดนี้ล้วนช่วยฟื้นฟูอัตลักษณ์ท้องถิ่นจากพื้นที่วัฒนธรรม สู่เศรษฐกิจฐานรากโดยแท้ ผลจากการวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าการอนุรักษ์วัฒนธรรมสามารถดำเนินควบคู่ไปกับการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถนำไปใช้ในการพัฒนานโยบายด้านวัฒนธรรม ส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก และยกระดับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในพื้นที่อย่างยั่งยืน
Downloads
Article Details
รูปแบบการอ้างอิง
ประเภทบทความ
บทความวิจัย
Copyright & License
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกเรื่องที่ตีพิมพ์ในรูปแบบ เปิดให้เข้าถึง (Open Access) ภายใต้สัญญาอนุญาต CC BY-NC-ND 4.0 จะสามารถเข้าถึงได้ฟรีทันทีและอย่างถาวรสำหรับทุกคน โดยผู้อ่านสามารถอ่าน ดาวน์โหลด ทำสำเนา แจกจ่าย พิมพ์ ค้นหา หรือเชื่อมโยงไปยังบทความได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย การใช้งานอนุญาตเฉพาะเพื่อวัตถุประสงค์ที่ไม่แสวงหากำไร (ไม่อนุญาตการใช้เพื่อการค้า) และต้องไม่ทำการดัดแปลงแก้ไขผลงาน (ไม่อนุญาตการดัดแปลง) การเข้าถึงไม่จำเป็นต้องขออนุญาตล่วงหน้าจากสำนักพิมพ์หรือผู้แต่ง ทั้งนี้ต้องมีการอ้างอิงถึงแหล่งตีพิมพ์ต้นฉบับอย่างถูกต้องและเหมาะสม
เอกสารอ้างอิง
นราวิทย์ ดาวเรือง. (2560). เจ้าพ่อศรีนครเตา : การกลายเป็น “ผีใหญ่” ภายใต้ความเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจ - สังคม ในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ ตั้งแต่หลังทศวรรษที่ 2500 – 2560 [วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]. Chiang Mai University Digital Collections. https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:160721.
บุญทัน กมล. (2552). โครงการศึกษาตำนานเจ้าพ่อศรีนครเตาและพลังความเชื่อที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงเพื่อค้นหาแนวทางการพัฒนาชุมชนหัวเมืองเตาที่ยั่งยืน บ้านเมืองเตา อำเภอพยัคภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. รายงานการวิจัย. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.
พระยาขัติยวงษา (เหลา ณ ร้อยเอ็จ). (2432). พงศาวดารภาคอีสาน (พิมพ์ในการปลงศพนางศรีสุภา โต เอี่ยมศิริ ณ เชิงบรมบรรพต วัดสระเกศ). โรงพิมพ์ศรีหงส์.
สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์. (2566). เทศกาลอีสานสร้างสรรค์ 2023 (Isan Creative Festival 2023). https://www.cea.or.th/th/single-project/Isan-Creative-Festival-2023.
สุกัญญา ราหมาด. (2550). ความเชื่อเรื่องเจ้าพ่อศรีนครเตาของชุมชนเมืองเตา ตำบลเมืองเตา อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม [สารนิพนธ์ประกาศนียบัตรบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]. TU University Digital Collections. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:184257.
สุวิมล ติรกานันท์. (2551). ระเบียบวิธีการวิจัยทางสังคมศาสตร์ : แนวทางสู่การปฏิบัติ (พิมพ์ครั้งที่ 7). สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
หม่อมอมรวงศวิจิตร. (2516). เมืองในภาคอีสาน. กรมศิลปากร.
อมาวสี เถียรถาวร. (2532). เจ้าพ่อศรีนครเตา : บทบาทและความสำคัญของการถือผีในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรณีศึกษาบ้านเมืองเตา ตำบลเมืองเตา อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร]. Silpakorn University Repository. https://sure.su.ac.th/xmlui/handle/123456789/1627.
Ahn, Y., Kang, E. M., Kiatkawsin, K., & Zielinski, S. (2023). Relationships Between Community Festival Participation, Social Capital, and Subjective Well-being in a Cross-cultural Context. Healthcare, 11(16), 2361. https://doi.org/10.3390/healthcare11162361.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. In Richardson, J. (Ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (241 - 258). Greenwood.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. (Trans., Lewis, A. Coser from Les cadres sociaux de la mémoire, and from La Topographie légendaire des évangiles en terre sainte: étude de mémoire collective.) The University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226774497.001.0001.
ibrahimsaleem. (2015). Definition of Statistics – Data Collection & Sources of Data – Variable and Its Types. https://blogsforeveryone.wordpress.com/2015/06/04/definition-of-statistics-data-collection-sources-of-data-variable-and-its-types.
Khan, M. M. H. (2020). Role of Stakeholders in Heritage Management in Bangladesh : A Case Study of Mahasthangarh. CenRaPS Journal of Social Sciences, 2(3), 354–372. https://doi.org/10.46291/cenraps.v2i3.40.
Munsi, R. V. (2023). Cultural Performance Festivals in Japanese Settings : An Ethnographic Narrative Analysis and Interpretation (Part I). Journal of the Nanzan Academic Society Humanities and Natural Sciences, (26), 71 - 101.
Rutagand, E. (2024). The Role of Cultural Festivals in Promoting Social Cohesion and Cultural Understanding. International Journal of Humanity and Social Sciences, 3(2), 13 – 25. https://doi.org/10.47941/ijhss.2077.
Xu, Q., & Wang, J. (2021). Recognition of Values of Traditional Villages in Southwest China for Sustainable Development : A Case Study of Liufang Village. Sustainability, 13(14), 7569. https://doi.org/10.3390/su13147569.
