การศึกษาพิธีกรรมความเชื่อหมอช้างของกลุ่มชาวไทยกูย จังหวัดสุรินทร์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและหาแนวทางการอนุรักษ์พิธีกรรมแซนปะกำช้างของชาวไทยกูย อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ โดยกลุ่มเป้าหมายเป็นชุมชนชาวไทยกูยที่อยู่บ้านตากลาง ตำบลกระโพ อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ ผลการศึกษา พบว่า วิถีชีวิตของกลุ่มชนชาวไทยกูยนี้มีความเชื่อในอำนาจเหนือธรรมชาติและดวงวิญญาณบรรพบุรุษด้วย ได้ปรากฏพิธีกรรมของกลุ่มชนเรียกว่า “พิธีแกลมอ” เป็นพิธีสื่อสารดวงวิญญาณมีสัญลักษณ์ในพิธี และรูปแบบในพิธีที่มีความเกี่ยวข้องกับควาญช้าง และเส้นปะกำช้างที่ปรากฏบนศีรษะของผู้เข้าในพิธี จนกลายเป็นอัตลักษณ์ของชาวไทยกูย ความเกี่ยวข้องกับช้าง คือ การเลี้ยงและการฝึกช้าง โดยจะต้องมีความเชื่ยวชาญ ได้แก่ 1) การจับช้าง 2) ทำเครื่องมือที่เกี่ยวกับช้าง 3) การประกอบพิธีกรรม 4) การฝึกบังคับช้าง 5) การทำนายลักษณ์ของช้าง และ 6) การรักษาด้วยพืชสมุนไพร สำหรับพิธีกรรมแซนปะกำช้างเป็นพิธีกรรมเซ่นไหว้ที่มีการสืบทอดมานานโดยเชื่อว่าจะทำให้ความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงานและมีความโชคดี แนวทางการอนุรักษ์ พบว่า 1) ควรมีการส่งเสริมให้มีฐานข้อมูลบริการความรู้แก่นักท่องเที่ยวและผู้สนใจ 2) ควรรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับพิธีกรรมและความเชื่อต้องบริการให้ความรู้แก่นักท่องเที่ยว 3) ควรมีการจัดความร่วมมือในชุมชน ได้แก่ ชุมชน โรงเรียน และวัด 4) จัดกิจกรรมเสริมความรู้ 5) จัดกิจกรรมนำเสนอเรื่องราวและวิถีชาวกูยเพื่อสร้างความภาคภูมิใจแก่ชุมชน 6) จัดทำหลักสูตรท้องถิ่นเพื่อสอนในชั้นเรียน 7) จัดกิจกรรมแซนปะกำช้างให้ขึ้นมีพื้นที่และสร้างนวัตกรรมทางความเชื่อที่ได้จากช้าง เป็นต้น
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กฤษนันท์ แสงมาศ และ ยโสธารา ศิริภาประภากร. (2562). พิธีแซนอาหยะจูยประจำปีของปราสาทบ้านโพธิ์ศรีธาตุ ตำบลเกาะแก้ว อำเภอสำโรงทาบ จังหวัดสุรินทร์. วารสารวิชาการ มจร บุรีรัมย์, 4(1), 110 - 124.
ทิตยาวดี อินทรางกูร, ยโสธารา ศิริภาประภากร, สำเริง อินทยุง, สุริยา คลังฤทธิ์. (2562). “พิธีแซนกะโมจ” กับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์บนรากฐานทางวัฒนธรรมของกลุ่มชนชาวไทยกูย จังหวัดสุรินทร์. ใน การประชุมสัมมนาวิชาการระดับชาติ “เวทีวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมศึกษา ครั้งที่ 2”, 23 สิงหาคม 2562. 383 - 388. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ธีรชัย สมใจ. (2565). โครงการศึกษาพิธีกรรมความเชื่อหมอช้างของกลุ่มชาวไทยกูย จังหวัดสุรินทร์ [ภาพถ่าย]. 16 มีนาคม 2565. สุรินทร์ : บ้านตากลาง ตำบลกระโพ อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์.
พระครูพิมลกัลยาณธรรม กลฺยาโณ. (2563). การอนุรักษ์พิธีกรรมแซนปะกำช้างของชาวกูย อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 8(2), 711 - 725.
ยโสธารา ศิริภาประภากร และ สนอง สุขแสวง. (2563). บทบาทของ “กรูช้าง” จังหวัดสุรินทร์. ใน การประชุมสัมมนาวิชาการระดับชาติ “เวทีวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมศึกษา ครั้งที่ 3”, 14 สิงหาคม 2563. 198 - 205. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ยโสธารา ศิริภาประภากร, สุพัตรา วะยะลุน, พระวัชระ วชิรญาโน. (2562). “ประกำปลอ” ความสัมพันธ์ในการประกอบพิธีกรรมสำคัญในกลุ่มชาวไทยกูย [ออนไลน์]. ค้นเมื่อ 22 สิงหาคม 2565, จาก http://www.qasurin.mcu.ac.th/wp-content/uploads/2019/02/บทความ-ประกำปลอ-ดร.ยโสธารา.pdf.
ยโสธารา ศิริภาประภากร. (2560). ปะกำช้าง : ความเชื่อในพลังศักดิ์สิทธิ์ของกลุ่มชาวไทยกูยในจังหวัดสุรินทร์. วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์ มจร วิทยาเขตแพร่, 3(2), 77 – 86.
วริศรา โกรทินธาคม. (2565). ตำนานครูปะกำ : การบอกเล่ามูลเหตุกำเนิดสรรพสิ่งและตำราพฤฒิบาศ. วารสารดำรงวิชาการ, 21(1), 91 - 114.
สุขใจ สมพงษ์พันธุ์. (2555). นิเวศวัฒนธรรมในวิถีชีวิตชาวกูยเลี้ยงช้างจังหวัดสุรินทร์. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 7(1), 65 - 75.
สุทัศน์ กองทรัพย์. (2558). วิถีชีวิตคนกับช้างเมืองสุรินทร์. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 10(2), 8 - 12.
สุริยา คลังฤทธิ์, ยโสธารา ศิริภาประภากร, ฉัตราภรณ์ จันทร์แจ่มธารี. (2562). การจัดการส่งเสริมการท่องเที่ยวกลุ่มชาวกูย. วารสารวิจัยวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, 3(1), 52 – 53.
อัชราพร สุขทอง. (2554). การพัฒนานาฏกรรมคล้องช้าง โดยการถอดความจากกระบวนการคล้องช้างของชาติพันธุ์กูยในจังหวัดสุรินทร์. วารสารศิลปะและวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำมูล, 6(1), 50 - 58.