ผลิตภัณฑ์จากก้างปลา : กระบวนการมีส่วนร่วมสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ของชุมชนริมน้ำเลย DOI:

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์จากต้นก้างปลาเพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชนริมน้ำเลย และนำเสนอแนวทางการอนุรักษ์ต้นก้างปลาเพื่อคงไว้ซึ่งภูมินามและอัตลักษณ์ของชุมชนริมน้ำเลย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพเน้นเทคนิคการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมในทุกภาคส่วน ดำเนินการวิจัยในพื้นที่บ้านก้างปลา อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย กลุ่มเป้าหมายคือ ผู้นำชุมชน ตัวแทนกลุ่มแม่บ้าน ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้อำนวยการโรงเรียน หน่วยงานท้องถิ่น นักศึกษา คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย นักเรียนโรงเรียนบ้านก้างปลา เครื่องมือในการวิจัยคือ แบบคำถามนำในการระดมความคิดภูมินามและการใช้ประโยชน์จากพืชก้างปลา แบบคำถามนำในการระดมความคิดการพัฒนาผลิตภัณฑ์จากพืชก้างปลา และแบบประเมินความพึงพอใจผลสำเร็จของโครงการ ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์จากต้นก้างปลาเพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชนริมน้ำเลย มีห้ากระบวนการ คือ กระบวนการมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์สภาพปัญหา กระบวนการมีส่วนร่วมในการค้นหาผลิตภัณฑ์ กระบวนการมีส่วนร่วมในการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์จากต้นก้างปลา กระบวนการต่อยอดผลิตภัณฑ์ต้นแบบ และกระบวนการสร้างรายได้ของผลิตภัณฑ์ ส่วนแนวทางการอนุรักษ์ต้นก้างปลาเพื่อคงไว้ซึ่งภูมินามและ     อัตลักษณ์ของชุมชนริมน้ำเลย มีสองแนวทางคือ แนวทางแรก คือ การอนุรักษ์โดยผ่านกระบวนการเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อสร้างพลเมืองรักษ์ถิ่น เช่น หลักสูตรท้องถิ่น นิทานบ้านของก้างปลา E-Book พืชก้างปลา และแนวทางต่อมา คือ การอนุรักษ์โดยผ่านกระบวนการเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เช่น กระเช้าผลไม้ ขันโตก ตะกร้า เป็นต้น