พิธีไหว้ครูโขน ละคร ภายหลังการพระราชทานครอบจากพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงรายละเอียด การดำเนินพิธีไหว้ครูโขน ละคร ภายหลังการพระราชทานครอบจากพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พบว่าครูผู้ประกอบพิธีไหว้ครูโขน ละคร ใช้แนวทางการดำเนินพิธีของนายอาคม สายาคม ที่ได้รับสืบทอดจากพระยานัฏกานุรักษ์ (ทองดี  สุวรรณภารต) ครูผู้ประกอบพิธีไหว้ครูโขน ละคร ในรัชกาลที่ 5 เป็นหลัก แต่มีการปรับรายละเอียด 4 ประการ ได้แก่ 1. การปรับลำดับการเรียกเพลงหน้าพาทย์ ให้มีความเหมาะสมกับระยะเวลาในการประกอบพิธีในปัจจุบัน 2. การห่มผ้าแบบพันทะนำของครูผู้ประกอบพิธีไหว้ครูโขน ละคร แตกต่างกัน 2 แบบ คือ แบบนำชายผ้าที่ห่มมาเหน็บไว้ด้านข้างซ้ายมือ และการนำชายผ้าที่ห่มมาเหน็บไว้ตรงด้านหน้า 3. การยอมให้ศิษย์จำนวนมากจับผ้าขาวปูลาดทางเดินเรียงต่อกันทั้ง 2 ด้านของชายผ้า ขณะที่ครูรำเพลงหน้าพาทย์เข้าและออกจากพิธีครอบ และ 4. จำนวนเครื่องประกอบการแต่งกายและเครื่องใช้สำหรับครูผู้ประกอบพิธีไหว้ครูโขน ละคร บางรายการแตกต่างกัน  นอกจากนี้ยังพบว่าครูผู้ประกอบพิธีไหว้ครูโขน ละคร 2 ท่านมีแนวทางในการประกอบพิธีไหว้ครูที่มีอัตลักษณ์ของแต่ละท่านที่ชัดเจน ได้แก่ นายอุดม อังศุธร (กุลเมธพนธ์) มีการกล่าวสรรเสริญพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ก่อนเริ่มพิธี และในขณะทำพิธีมีการเรียกเพลงหน้าพาทย์เพียง 35 เพลง (จากเดิม 44 เพลง) เพื่อให้เหมาะสมกับเวลาในการประกอบพิธีไหว้ครูในปัจจุบัน  ส่วนนายสมบัติ แก้วสุจริต ใช้การกล่าวบูชาเทพเจ้าด้วยบทสวดอัญเชิญในช่วงปี่พาทย์บรรเลงเพลงหน้าพาทย์ประจำองค์เทพเจ้านั้น ๆ และกล่าวเชิญครูเป็นวาจาด้วยภาษาไทย อย่างไรก็ดีพิธีไหว้ครูโขน ละคร ยังคงดำรงขั้นตอนสำคัญ ๆ ที่แสดงออกถึงภูมิปัญญาและคุณค่าอย่างชาญฉลาดของบรรพบุรุษไทยไว้อย่างครบถ้วน เพื่อดำรงไว้เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติสืบไป