แนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาทอผ้าพื้นเมืองไทยทรงดำ  บ้านดอนมะนาว ตำบลดอนมะนาว อำเภอสองพี่น้อง จังหวัดสุพรรณบุรี

สมชาย ผาธรรม; ปรีดาพร อุดพ้วย; ศศิธร จ๊ะสุนา; พรธิชา เหมือนประเสริฐ; จิราพร สมใจเพ็ง

ผู้แต่ง

สมชาย ผาธรรม
ปรีดาพร อุดพ้วย
ศศิธร จ๊ะสุนา
พรธิชา เหมือนประเสริฐ
จิราพร สมใจเพ็ง

คำสำคัญ:

การอนุรักษ์ภูมิปัญญา, ภูมิปัญญาท้องถิ่น, ผลิตภัณฑ์ผ้าทอ, ไทยทรงดำ

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการทอผ้าพื้นเมือง ไทยทรงดำ บ้านดอนมะนาว ตำบลดอนมะนาว อำเภอสองพี่น้อง จังหวัดสุพรรณบุรี และ 2) ศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทอผ้าพื้นเมือง ไทยทรงดำ งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร (Document) และข้อมูลภาคสนาม (Field Study) ด้วยวิธีการสำรวจเบื้องต้น การสัมภาษณ์ และการสังเกต และนำข้อมูลมาวิเคราะห์เพื่อหาแนวทางตอบปัญหาตามความมุ่งหมายที่ตั้งไว้

ผลการศึกษาพบว่าการทอผ้าพื้นเมืองไทยทรงดำใช้วัตถุดิบหรือวัสดุอุปกรณ์ในการทอผ้าที่สามารถหาได้จากแหล่งธรรมชาติเป็นส่วนมาก และมีราคาถูก ผลิตภัณฑ์ผ้าทอไทยทรงดำทอมาจากผ้าฝ้ายธรรมชาติมีพื้นเป็นสีดำหรือสีคราม โดยผลิตเป็นเสื้อก้อมซึ่งเป็นเสื้อที่แสดงความเป็นเอกลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ ผู้ทอเป็นกลุ่มแม่บ้านในชุมชน โดยแบ่งการทำงานเป็นกลุ่มตามความถนัดของแต่ละบุคคล สำหรับแนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทอผ้าพื้นเมืองไทยทรงดำ อนุรักษ์โดยผ่านการถ่ายทอดจากครูภูมิปัญญาสู่เยาวชนและลูกหลาน ผ่านการปฏิบัติ และผ่านสื่อ เปิดเป็นศูนย์การเรียนรู้แก่นักศึกษาและผู้สนใจทั่วไป และเป็นวิทยากรฝึกอบรมในสถานศึกษา นอกจากนี้กลุ่มทอผ้าพื้นเมืองไทยทรงดำได้เปิดหน้าร้านจำหน่ายทั้งปลีกส่งในชุมชน โดยชื่อร้าน คือศูนย์อนุรักษ์ผ้าพื้นเมือง ไทยทรงดำ และจำหน่ายผ่านเว็บไซต์ และเฟซบุ๊ก

เอกสารอ้างอิง

ฐิติพันธ์ จันทร์หอม. (2559). การพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอภูมิปัญญาของชาวไทยทรงดำในภูมิภาคตะวันตกของประเทศไทย. วารสารสมาคมนักวิจัย, 21(1), 181-192.

ทรงพล ต่วนเทศ. (2555). การศึกษาภูมิปัญญาการทอผ้าพื้นเมืองของคนไทยเชื้อสายลาวครั่ง ในจังหวัดสุพรรณบุรี ชัยนาท และอุทัยธานี. (วิทยานิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, กรุงเทพฯ.

ธีรยุทธ์ มูลละออง. (2553). การศึกษาและพัฒนาเครื่องแต่งกายไทยทรงดำเพื่อธุรกิจชุมชน: กรณีศึกษา จังหวัดสุพรรณบุรี. (ปริญญานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, กรุงเทพฯ.

วัฒนะ จูฑะวิภาต. (2555). ผ้าทอกับชีวิตคนไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.

สวัสดิ์ แก้วแบน, ยุภา ประยงค์ทรัพย์ และกชนิภา อุดมทวี. (2562). ภูมิปัญญาการทอผ้าไหมลายโบราณของชุมชนบ้านแกใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. วารสารวิชาการ มจร บุรีรัมย์, 4(1), หน้า 71-85.

สุนทรี ไชยะบุตร และคณะ. (2556). โครงการการใช้ภูมิปัญญาด้านการทอผ้าเพื่อเพิ่มรายได้ของกลุ่มทอผ้าบ้านหนองยาง ตำบลโคกสำราญ อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

เอื้อมพร โตภาณุรักษ์กุล และไชยยศ ไพวิทยศิริธรรม. (2559). การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาผ้าทอไทยทรงดำ. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย, 8(2), 162-175.

Pasitpakakul, P., Hetphai, R., and Koseyayothin, M. (2013). Local Ethnic Museum: Administration for the Conservation of Indigenous Knowledge in Central Thailand. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(10), 1-10.